DE AQUELLOS DISCOS QUE FUERON
El ojo escucha
Si yo hubiera de elegir entre dos descripciones de sendas novelas de Thomas Mann, me decidiría por una de ellas, desde luego, pero confieso que tras unos momentos de pensarlo y por supuesto prescindiendo de la otra con pena. Están, respectivamente, en Doktor Faustus, y en Zauberberg o La montaña mágica. La primera es la de una tienda de instrumentos músicos, los instrumentos de la orquesta sin más. La segunda- todo un capítulo, Ondas de armonía-, es la del gramófono y la discoteca que llegan cual una novedad, mágica también claro está, al sanatorio antituberculoso que es a la vez marco y protagonista de la obra.
La tragedia se mascaba desde allí, desde aquel rincón suizo de Davos Platz, faltando poco para que estallase la chispa de la primera gran guerra civil europea. Cerca de 1914 pues. Por lo tanto se trataba de aquellos pesados y vertiginosos discos de setenta y ocho revoluciones, necesitados de unas agujas de duración efímera. Pero el aspecto era el mismo que nosotros hemos conocido en los de vinilo. Sin embargo, no habían aparecido aún las carátulas que tuvieron éstos, a veces genuinas obras de arte, en todo caso mensajeras de la ilusión, una promesa óptica del festín acústico encerrado en los surcos microscópicos de su negra superficie.
A la hora de decir adios a mi colección de música sacra[1], por la nostalgia de las mismas me empieza la melancolía de lo que fue y no volverá a ser. Siendo lo bastante sensible a ellas para valorarlar por sus méritos exclusivos, con independencia de la calidad del contenido musical que envolvieron. Yo no pierdo la esperanza de que se hagan libros reproduciéndolas. ¿Acaso no podrían llegar a materia de tesis doctoral, debidamente acotado académicamente su argumento erudito?
Es obvio que la elección del motivo de ellas, mejor aún de su composición, exigen para llegar a nuestra estima alguna originalidad, su búsqueda específica, no la mera reproducción de algo preexistente por alta que su belleza sea. En otro caso, pocas podrían rivalizar, pongamos por caso, con una lisa y llana reproducción del Cristo de Velázquez. Aunque alguna vez, un motivo ajeno a la elaboración de la tal cubierta, resulta pntiparado para ella, como el sello de correos dedicado a Perosi. La encuadernación en cuero de un cantoral, pero sin que veamos más que la tapa, es también un acierto en un disco de la Schola Hungarica, si bien nos parece haber habido un esmero más personal en el medallón, que es una letra capital, enmarcando a un monje músico, aunque éste tocando un instrumento de cuerda, en otro del veneciano San Giorgio il Maggiore, en plena heterodoxia gregorianista pues.
Cuando nuestras carátulas consisten en fotografías, exigen los primeros planos. De algún rincón del monasterio, por ejemplo. Si son los monjes quienes aparecen, su indiscutiblemente índole fotogénica es una ventaja. Así, una procesión difuminada a través del claustro, en En-Calcat, candelas en las manos de ellas el día de las Candelas precisamente en Argentan; ahí mismo, unos sillares salientes, grabada la cruz en uno, y un cirio que los alumbra, para la fiesta de la Dedicación de la Iglesia. En el kyrial de Silos, una esquina de la sillería del coro; y el disco fénebre una sección de los monjes cantando el oficio de difuntos, bien visibles los cortes encarnados del Liber usualis. En Tyburn, una monja blanca de espaldas adorante ante el sagrario, de espaldas también un trapense de pie en Cîteaux. En Engelberg el pasillo de las celdas; y en Saint-Benoît-du-Lac un clérigo en sotana y leyendo el breviario en el claustro, anunciando la misa del Sagrado Corazón. Cierto que hay casos en los cuales a la simple fotografía, que reproduce ni más ni menos que un detalle de la iglesia donde el disco se cantó, por traernos a las mientes toda la tradición entrañable de la misma, no la cambiaríamos por ninguna otra imagen. Tal el retablo neoclásico, con una virgen casi de Olot, del convento carmelitano Stella Maris, en Israel, o un cristo yacente en Comillas.
Genéricamente, un motivo óptimo es sencillamente la música, un fragmento de partitura. De veras que las notas tienen un valor decorativo que seduce. No tanto los neumas, además a menudo en un soporte de pergaminos oscuros. Viéndose ellas desde luego muy a menudo, por ejemplo en discos de Ligugé, En-Calcat, Einsiedeln, Fontgombault, Le Bec-Hellouin, Fontenelle, Melleray, Montserrat, Timadeuc, Münsterschwarzach, Silos María Laach, Saint-Benoît-du-Lac, los espiritinos de Chevilly, Milán, Munich, Viena, la Schola Antiqua, el conjunto de Guillermo Dufay... Es preferible también en este ámbito el detalle, tal en San Anselmo de Roma, jubilate Deo universa terra. O la simplificación hasta la ingenuidad, como en Nantes y en Calais. Y en Ecône, cubriendo toda la superficie, con las letras del título magistralmente armonizadas. En otro disco de San Giorgio el Maggiore , nos capta su esplendor aunque ya sea renacentista. Mientras que en el Dixit Dominus Domino meo de Vivaldi, el título en el papel pautado difícilmente admitiría cualquier mejora.
Solesmes recibió un premio en el Japón por la presentación de un album antológico, en papel de arroz claro está. Sin embargo, no cuidó con un esmero particular sus carátulas. Éstas fueron muy variadas en el dominio fotográfico y polícromo, pero hay que subrayar el acierto de algunas estilizaciones, que además en cuanto algo repetidas, llegaron a sello distintivo suyo. Tales las letras del titulo sencillamente, un pontífice celebrante, u otro con una paloma sobre su cabeza y los monjes cantores con sus partituras. En blanco, negro y malva, estuvo logrado el encabezamiento de una procesión en Prinknash, los monjes empuñando los ciriales. Verdinegra la geometría de la iglesia de St.John’s Abbey, sendas notas entre el mismo templo agudizado, no se si se me perdona o me perdono yo este participio. Por estos caminos de las estilizaciones, sugestiva la fila de monjitas cantoras en el coro canadiense de Mont-Laurier. Y la Anunciación, et salutavit Maria Elisabeth, predominando el gris sobre el blanco y negros sólo algunos contornos, en todos los discos de las monjas de Ozon. La policromía consigue llegar al argumento del drama de la redención cuando presenta el viernes santo bizantino en Saint-Julien-le-Pauvre de París a cargo de la coral de Trajano Popesco.
¿Será mero apasionamiento postular la índole decorativa del latín mismo, de por sí y nada más? Pues creemos en ello, por ejemplo en un disco solesmense de los maitines de navidad, impleti sunt dies ut pareret. Peperit...
Un incensario y su naveta, holgadamente llenando toda una carátula, para un disco de Roermond, son el detalle mejor que pudo elegirse para darnos la imagen del gran culto que fue. En esta misma evocación, los discos de Beuron, grabados para la colección Archiv Produktion, de la Deutsche Gramophon Gesselschaft, eran de una sobriedad intransigente. Sobre fondo ocre la solemnidad del título oficial de la fiesta litúrgica en cuestión, y nada más, sin decoración ninguna. Pero el efecto resultaba insuperable: Tertia missa in Nativitate D.N.Jesu Christi, Ad completorium, Missa in festo Assumptionis B.M.V.,Exsequiarum ordo, Solemnis palmarum processio, Prima missa...Nos da la sensación de estar aún en la sacristía, consultando gravemente la epacta.
En una serie de pequeños discos de la casa milanesa Eco, Toni communes missae et officii juxta ritum Sanctae Romanae Ecclesiae, merced a una buena plumilla, negro sobre amarillo, un levita con dalmática tiene las manos juntas y de pie contempla el facistol con su libro. Decimos que contempla pues aunque obviamente se le ha querido representar cantando la epístola o el evangelio, tiene una expresión ensimismada que es todo un poema de la melancolía sufridora de los espíritus entregados a la vocación de los elegidos.
Lo cotidiano entonces entre nosotros de las ceremonias a las cuales los cantos grabados correspondían, no las hacían adecuadas para su reproducción. En cambio resultaba ello más sugestivo en algunos dicos litúrgicos orientales, como la misa bizantina eslava en Leningrado y en Zagorsk. Acaso por eso su discografía no se cuidó demasiado de una búsqueda que ya tenía hecha en esa parcela. Ya mencionamos una iglesia griega de París. Un manuscrito etiópico con sus instrumentos de percusión y sus cantores nos deja respira el misterio que envuelve esa vieja iglesia.
Los discos de órgano se prestan mucho, sin más que acotar primeros planos del instrumento rey, para la feliz elección. Por ejemplo uno de los que Maurice Durufle tocó en Saint-Étienne-du-Mont de París para su propia música. Y el esplendoroso de Otoobeuren, con su medallón pregonando el Laudate Deum in tympano et choro.
La polifonía y el despliegue instrumental, en principio cuentan con un ámbito más rico donde encontrar los motivos. Pero ello con la contrapartida de hacer paradójicamente más difícil la originalidad. Los instrumentos de la orquesta en el frontispicio de una edición príncipe de los Motetes de Charpentier, el sello de la Biblioteca Real incluido, son gratos a la vista para presentarnos su Misa para los instrumentos en lugar de los órganos,. Pero en la Biblioteca Real estaban. Un fragmento de partitura en un medallón vale para Scarlatti. Las alturas de una nave gótica, con un imponente candelabro en el primer plano, nos inroducen bien al Te Deum de Berlioz, como el órgano anchuroso en una orla levemente floreal de color amarillo pálido al de Charpentier otra vez, un báculo con un lebrel en la empuñadura a Dos grandes motetes de Delalande[2], y los ángeles músicos sosteniendo una paloma al Ave verum corpus de Mozart. La solemnidad, pero de catafalco, del oro sobre el negro, no admite tampoco mejora como portada de la Misa por los que pasaron y el Miserere de los jesuitas, del mismo Charpentier.
Hecho ya el prodigio de la metamorfosis de los diminutos surcos negros a la vista en la música al oído, bastantes de estos discos la anuncian con el sonido de las campanas del recinto sacro donde la grabación se ha hecho[3]. ¿Siempre una alegría? Es impresionante el clamor que entrevera el comienzo de un entierro en Ligugé. Pero lo corriente es el volteo. Desde San Pedro de Roma hasta Belén. Ahí las catedrales: la Giralda, Notre-Dame de París, Rennes, Saint-Brieuc, Friburgo de Suiza, Monza, San Alejandro Nevski de Sofía, la ortodoxa griega de Jerusalén, hasta la ortodoxa rusa perdida en San Francisco de California. Los santuarios marianos de Lourdes, el Rocío y la Madonna del Sasso. Las sencillas iglesias de Port-Marly, Fornace en el Trentino y Maresso. Echternach, en Luxemburgo, perdió su monasterio pero conserva su procesión danzante[4]. ¡A qué profundidades en la entraña de la condición humana y la residencia en la tierra es posible así viajar de una a otra tradición sahumada en incienso! Muchos monasterios, naturalmente: Saint Maurice d’Agaune, Solesmes, Beuron, Montserrat, Einsiedeln, Engelberg[5], Silos, María Laach, Chevetogne, Ottobeuren, En-Calcat, Saint-Wandrille, Kergonan, Fontgombault, Randol, Le Bec-Hellouin, Hauterive, Saint John’s de Collegeville en Minnesota, Saint-Benoît-du-Lac en el Canadá, . En Haifa, los carmelitas de Stella Maris, y en Lecároz los capuchinos navarros. Las monjas de Argentan, Nuestra Señora de la Buena Esperanza en Echouargnac, y Rüdesheim-Eibingen que fue la casa de santa Hildegarda. Los monasterios de Oriente, con Xenophontos en el Monte Athos, San Sergio de Zagorsk, en Moscú Novodevichy, también en Rusia Pskov-Pechersky, San Antonio de Qozhaya en el Líbano. Una iglesia ortodoxa de París, San Sergio; un santuario en Geogia, Gudani.
El síntoma de un cambio profundo
Empezábamos aludiendo a la novedad inquietante que en el sanatario mágico de Thomas Mann supuso la aparición del gramófono. Por aquellos mismos tiempos, una monja norteamericana, al cambiar de tren, entró en una drug store, cuyo dueño, al verla de hábito, la obsequió con la audición de un ave maría en el reciente invento. El episodio se comentó mucho en aquellas clausuras, era la época en que hasta los monjes de ambps sexos hablaban, y una de Minnesota dio en cavilar en torno a la posesión del aparato, lo que consiguió cuando se la hizo priora, siendo estrenado el día de su santo. Esto lo contaba su antecesora, Wilibalda Scherbauer (1866-1914).
No mucho después, algunas comunidades monásticas, masculinas primero y a la postre femeninas también, no solamente oían discos, sino que los grababan. La casa SM, de París[6], tenía dos series de música sacra, tituladas respectivamente monasterios y catedrales. En éstas también había gregoriano, pero nunca solo, sino alternando con polifonía y acompañado del órgano[7]. Por su parte, los monasterios en la suya no estaban representados exclusivamente por las casas que canónicamente tenían esa condición, o sea las de monjes, sino que también habían sido grabados coros de conventos de frailes e incluso de comunidades de religiosos. Pero hay que reconocer que sólo los monjes tenían el canto gregoriano como una particularidad tipificadora.
De los frailes es preciso tener en cuenta que mantuvieron la obligación del coro, el cual ya los clérigos regulares suprimieron. Esa presencia coral implicaba en principio alguna conexión con el canto. Pero éste era una disciplina que se impartía en sus noviciados y casas de estudio, para practicarse después sólo cuando tenían a su cargo algún santuario concurrido o en alguna ocasión solemne y extraordinaria.
Yo estudié en el internado claretiano de Aranda de Duero en los primeros años cuarenta. Allí sólo se cantaba la mia el día de la fiesta del fundador. Recuerdo además que me sorprendió, pareciéndome esplendoroso hasta un grado para mí insospechado entonces, el canto gregoriano que tuive ocasión de oír en el entierro de uno de los religiosos. Y el ejemplo que cito no era una excepción. Un carmelita amigo me ha confesado la nostalgia que tuvo siempre de los claustros benedictinos por esa posibilidad de la complacencia coral. En su orden no se concebía una vocación particular de quedarse en una casa de estudio para seguir cantando...
A propósito de la evolución de esta discografía, que en definitiva es mi argumento aquí, yo recuerdo una anécdota personal muy significativa. En el Aula de Música de la Universidad de San Pablo de Madrid, por cierto un rincón de intensa y plena expansión espiritual un día a la semana, recatado en la gran ciudad, yo pregunté al compositor Mauricio Sotelo si, a su juicio, entre un canto litúrgico grabado por el mismo coro de monjes que le cantaba en la liturgia, o por un coro ajeno a ella como mero concierto, podría atisbarse alguna diferencia desde el punto de vista estrictamente artístico. Y el joven músico apenas entendió mi pregunta. Tan acostumbrado estaba ya al gregoriano como música nada más, abstracción hecha de su ìndole sacra. Un detalle que nos pone en el camino de la diferenciación entre las diversas etapas de la discografía gregoriana, la cual comenzó con el siglo XX.
Los datos y las impresiones que siguen tienen por argumento el estado de cosas anterior a la conquista del mundo y de las masas por un disco gregoriano del monasterio de Silos. De ese sorprendente fenómeno no voy a tratar aquí.
El primer disco de este canto, que lamentablemente no se conserva, fue efectivamente grabado el mismo año de 1900, por la Compagnie Génerale des Cinematographes et des Phonographes[8]de París, en la iglesia de San Gervasio. La interpretación fue de la Schola Cantorum que allí tenía a Charles Bordes por maestro de capilla. Un benedictino, dom Georges Guerry, intervino como solista, función que también desempeñaba en el monasterio de dom Joseph Pothier, pasado éste de Solesmes a Saint-Wandrille de Fontenelle. La Tribune de Saint-Gervais publicó[9] con ese motivo un artículo titulado Los descubrimientos científicos y su aplicación mecánica al servicio de la propaganda del canto religioso. Posteriormente, la radio se sumó tambien a la empresa. En 1888, un grupo de londinenses había fundado la Plainsong and Mediaeval Music Society[10], la cual consiguió en 1928, al celebrarse su cuadragésimo aniversario, que la BBC diera su primer concierto gregoriano. Nosotros, en la década de los cincuenta, recordamos haber oído por el Servicio Español de esa misma emisora, en la tarde del viernes santo, algunos fragmentos de gregoriano interpretados por los benedictinos de Downside.
En 1891 y 1904 se celebraron en Roma sendos congresos conmemorativos de dos efemérides centenarias de san Gregorio Magno. Entre los gregorianistas y en la Iglesia sin más había entonces mucha tensión, según su postura en torno a la restauración del canto que paleográficamente estaban llevando a cabo los benedictinos de Solesmes, una revolución respecto de las melodías en curso monopolizadas por el editor Pustet, de Ratisbona. Dicha restauración era ecualista, contando poco en la práctica la adversa tesis mensuralista. Pero el ecualismo se escindió después entre el ritmo musical libre, de dom André Mocquereau, que acabó predominando en Solesmes, y el ritmo oratorio de dom Joseph Pothier, quien se exilió a otro monasterio como ya dijimos. Los festejos corales, desde luego polifáceticos, del congreso de 1904 fueron grabados por la Gramophone and Typewriter Company en doce discos dobles[11]. Cuatro años más tarde se hizo lo propio con el coro de la catedral de Westminster, emporio entonces del rubricismo y sus secuelas. De esta grabación no tenemos más noticias[12]. En 1928 se hizo la primera en un monasterio benedictino, el inglés de Ampleforth, dirigido el coro por dom J-Bernard McElligott, casi simultáneamente con otra en el alemán de María Laach por Christschall. Dos años después, o sea en abril de 1930, menos de tres meses después de la muerte de dom Mocquereau, salían los primerros doce discos de Solesmes para Víctor y La Voz de su amo[13]. Por lo tano dirigía ya el coro dom Joseph Gajard.
Tres etapas
Así las cosas, hasta después de la segunda guerra mundial, la discografía gregoriana era, además de escasa, patrimonio de unos cenáculos muy restringidos dentro de la Iglesia, y más todavía fuera de ella para exquisitos cultores de la belleza acústica. En la segunda etapa, que duró hasta la aplicación de la reforma litúrgica decretada por el último concilio, el gregoriano se fue dando a conocer a un público más amplio, a la vez que en el mundo católico ganaba terreno la ilusión de vivirlo más extensamente, a lo que contribuyeron los espectaculares resultados del método Ward, de una asequibilidad sorpresiva. La última fase, desarrollada ya cuando el gregoriano ha dejado de estar vivo en la liturgia, implica una transformación profunda, de sus grabaciones queremos decir, única materia que aquí nos ocupa. Pues sus intérpretes ya no son coros religiosos que actúan dentro de una ceremonia sino cantores, sea cual sea su procedencia, de piezas musicales integrantes de un concierto. Y en cuanto a su público, a partir de la muy tardía difusión mundial de un disco grabado en Silos casi hacía un cuarto de siglo, se ha ampliado[14] hasta poder competir con los éxitos más populares all ober the world, incluso mezclándose con músicas muy dispares y hasta entonces tamn alejadas de él como el rock.
Sin demasiada precisión, podríamos hacer equivalentes esos tres períodos discográficos a correspondientes fases en la historia material del disco, o sea englobadas las dos primeras, a saber los meramente acústicos hasta 1925 y luego los primeros eléctricos[15] de las setenta y ocho revoluciones[16]; el vinilo[17], y el compacto. Los últimos años del vinilo coincidieron con la transición entre el gregoriano viviente litúrgicamente y su transformación en materia de audición musical.
En cuanto a los discos de música litúrgica de las iglesias orientales, recordamos que, en unas emisiones de Radio Nacional de España en la década de los cincuenta, consistentes en visitas a discotecas privadas, como curiosidad rara de una de ellas, se citó un fragmento de una misa ortodoxa. Pero, todavía durante el vinilo las grabaciones en cuestión, sobre todo las del ámbito bizantino y dentro de él el eslavo, se encontraban por doquier[18]. Dos discos que fueron grabados en Tierra Santa, respectivamente por la Deutsche Gramophon Geselschaft y Folkways, uno en navidad y otro en pascua, con cantos latinos y orientales e incluso alguno protestante, son particularmente sugestivos[19].
Algunas grabaciones de la primera etapa, a partir de 1928, son asequibles en el nuevo soporte[20]. Tal la de ese mismo año en María Laach, dirigido el coro por dom Anselm Ross y al órgano de una manera un tanto exuberante[21] dom Urbanus Bomm. Y la de Beuron, como la anterior para Electrola, en 1929, bajo dom Pius Bihlmeyer. Ese mismo año fueron grabados los coros de los Padres de San Irmenino en Tréveris, por Columbia DH; el de la Pius X School of Music de Nueva York, dirigido por la propia Justine Bayard Ward (1879-1975), con Achille P.Bragers al órgano y celebrando el dominico Vincent C.Donovan, por Gramófono AE; el Conservatorio Municipal de Dortmund, por Polydor, dirigido por un benedictino, dom Romuald Pfeffer; de San José de Coesfeld, y la escolanía de la catedral de Paderborn, por la misma firma, dirigida por Gustav Schauerte y al órgano el sacerdote diocesano Paul Hebestreit[22]. Se han notado, el solesmensismo de Tréveris, y el romanticismo de Dortmund. En cuanto al coro norteamericano, ya se sabe que su directora fue la mecenas devota de dom Mocquereau.
En 1930 grabaron los franciscanos holandeses de Venray, dirigidos por uno de ellos naturalmente, Eliseus Brüning, para His Master’s Voice. Jerome F.Weber tiene su interpretación por arcaicamente fiel al romanticismo de los primeros tiempos de Solesmes, cuando aún vivía dom Guéranger. Volvieron a grabar los benedictinos de Ampleforth, bajo la batuta de dom J-Bernard McElligott, como dos años antes, para Columbia, habiéndose notado su vigor ánglico. Y los de Montserrat, siendo dom David Pujol su maestro de capilla, para Electrola[23]. Un coro de religiosos, los Verbitas o del Verbo Divino, concretamente el de su seminario de Mödling, cerca de Viena, cantaron por su parte para Polydor. Mientras que por primera vez lo hacían unas monjas, las benedictinas de Santa Ehrentrauda de Nonnberg, en el mismo Salzburgo, para Christschall, por cierto interpretando algunas composiciones de la autoría de dom Pothier. En ese monasterio había sido novicia María von Trapp, por lo cual el music-hall que contaba su vida, en 1961[24], comenzaba con el canto gregoriano, el Dixit Dominus Domino meo, cantado por esa misma comunidad. Y todavía cuenta en el haber de ese año la aportación de dos coros seglares, la Schola Cantorum de parís, de Amédée Gastoué[25], y la Academia del estado de Berlín de Hermann Halbig para Parlophone. Esta última interpretación es la primera mensuralista que pasó al disco. Es obra de Guillaume de Van[26] (1906-1949), el cual en 1936 volvió a grabar con otro coro Les Paraphonistes de St-Jean-les-Matines, para la Anthologie Sonore AS 34[27].
El coro del colegio internacional benedictino de San Anselmo de Roma grabó por primera vez[28]en 1933, dirigido por un monje de Einsiedeln, dom Beatus Reiser, aunque la manera es de Solesmes. De este disco hacía parte el ofertorio Terra tremuit, siendo la primera vez que un ofertorio se grababa. Este género fue escogido luego por Karl Orff para una recopilación de ciento diez de sus ejemplos[29]. La parsimoniosa delectación en el Incarnatus del credo nos despierta una nostalgia intensa, la de lo definitivamente ido.
Ahora bien, estas dos etapas discográficas que dijimos, la acabada de exponer y la siguiente, coincidían en ser grabaciones de una música viviente, que se seguía interpretando en los ritos litúrgicos para los que fue compuesta. Alguna vez la grabación era de la ceremonia directamente, compensando los ineludibles defectos por esa su vitalidad misma. Pero en el otro caso más común era interpretada casi siempre por los mismos que lo hacían en la liturgia dicha, y se tenía en cuenta esa destinación incluso desde el punto de vista del oyente o receptor[30], lo cual no quiere decir no fuese estimada por los amantes de la música ajenos a su contenido religioso. Esa índole vigente explica los discos grabados en una iglesia que alternan el gregoriano con la polifonía como de hecho se hacía habitualmente en ella[31]. También era determinante de la creatividad en la música litúrgica inspirada en la matriz gregoriana[32].
Por eso escaseaban los discos de interpretación mensuralista[33]. Hay que tener en cuenta que ésta apenas se usaba en la práctica[34]. Por otra parte, es un caso llamativo el de los franciscanos de Friburgo, coro en el que ejercía una influencia decisiva el musicólogo mensuralista Peter Wagner. Pero quienes los oían cantar notaban poca diferencia con Solesmes. Ello puede explicarse por la libertad amplísima que al intérprete concede de hecho el mensuralismo, desde luego más emparentado[35] con las músicas orientales[36] y con la moderna.
Solesmes llegó al refinamiento. Por eso grabaciones como las de los benedictinos de Ligugé y En-Calcat y los franciscanos de Busto Arsizio, nos parecen de una pureza más impresionante aún. En Beuron notamos la magistralidad oratoria que puede reivindicar la herencia de dom Pothier. Otros coros tienen un aire más monótono, acaso demasiado austero, pero su abolengo cantollanista nos sabe por encima de todo a la tradición que se sucedió a sí misma sin pretensiones[37]. ¿Qué decir desde esta óptica de los benedictinos suizos, quienes no conocieron la exclaustración? Se ha hablado de la virilidad seductora del gregoriano de los jesuítas de Comillas, una casa que tanto cultivó la polifonía, componiéndola también. Pensemos en el de los espiritinos de Chevilly. Como en la sencillez sin embargo artísticamente muy elevada de otro coro de religiosos, el de los Paúles de París. Desde el punto de vista geográfico, hemos de subrayar la intensidad y la fecundidad gregorianistas, a la vista exclusivamente de su plasmación discográfica, de la ciudad de Estrasburgo.
La afirmación de que el gregoriano no está hecho para las voces femeninas no se puede justificar más que partiendo de una petición de principio, la de una noción de tal canto exigente de la masculinidad. Pero la realidad objetiva no está de acuerdo. En el mundo del disco, las monjas de Argentan, de Ozon, de Moint-Laurier, de Varensell, las Oblatas de Cristo Sacerdote de Madrid, y no somos exhaustivos, le dieron horas excelsas.
A la vista está que, habiendo dejado el gegoriano de ser un canto viviente, y en consecuencia interpretado por coros ajenos a su uso religioso, ello había de repercutir incluso en la composición de los discos[38]. Lo que se busca en ellos es el conjunto determinado por criterios estrictamente musicales, no el litúrgico. Puedo citar un ejemplo. Mi colección de compactos gregorianos es considerable. Sin embargo, el último domingo de ramos no encontré ninguno que contuviese los textos completos de la procesión, la bendición y la misa, como en el vinilo había[39].
En cambio, la investigación musicológica, al margen de las preferencias tradicionales o incluso pastorales que antes podían jugar, va siendo capaz de alumbrar nuevos campos[40]. En ese sentido es notable la labor del conjunto Organum de Marcel Pérès. Y se han cubierto lagunas, como la del canto dominico, antes que sepamos apenas grabado[41]. También se presenta el gregoriano en un mismo disco, en paralelo con esas otras músicas a que aludíamos, algunas religiosas, como el canto budista, otras profanas como el flamenco. A este propósito hemos de llamar la atención otra vez hacia el aludido éxito insospechado y muy posterior a la fecha de su grabación y publicación del disco de Silos que señaló esta nueva época masificada. Merecería una densa tesis doctoral la explicación del fenómeno.
Y a la vista de este panorama, tan distinto el comienzo del siglo que acabamos de estrenar del que había sido el anterior, señalado en el gregorianismo por la ilusión de la primera grabación viva, hemos de reconocer al menos que los creadores y cultores de aquella música hicieron suyo el imperativo escriturario: Laudate Deum in tympano et choro, laudate eum in chordis et organo.
----------------------------- ----------------------------------------------
SELECCIÓN DISCOGRÁFICA[42]
1.- ROMA.: The Gregorian Congress of 1904. Plainchant and Speeches recorded in Rome by “The Gramophone Company” (Discant, Exeter).-Misa de San Gregorio, Roman Schola dir.don Antonio Rella; de la misa de la Asunción (int.Gaudeamus; al.Assumpta est; com. Optimam partem), coro de San Anselmo dir.dom Joseph Pothier; antología (1 res.mat.nav.Hodie; Puer natus in Bethelem, popular; int.asc., Veni Sancte Spiritus, tr.dif., e In paradisum), coro de agustinos dir.barón Rudolph Kanzler; parte de la misa de San Gregorio (int.,al.,of.,com.), coro de San Anselmo dir.dom Laurent Janssens; antología (int.mi.San Gregorio, int. , gr. y al.pas., al.Patrocinio de San José, Fac nos innocuam), coro del Seminario Francés dir.dom André Mocquereau; alocución inaugural del jesuíta Angelo De Santi; palabras de Pothier, Mocquereau y Kanzler; introducción a un curso de gregoriano, con el Vidi aquam de Rella; tx. dom Jean Prou, abad de Solesmes.
A.-DIDÁCTICA
2.- Método de canto gregoriano (**FL, F-203).-SI, dir.dom Julio López Iglesias, “supervisión religiosa” del abad, narrador José-María Requena: 1.Salmodia cantada; 2. Tonos comunes de la misa.
3.- Toni communes missae et officii juxta ritum Sanctae RomanaeEcclesiae (ed.don Piero Damiano y Eugenio Consoni; **ECO, 2045-50).- 1:Tonos or.(fes., fer. y antiguos ali.sim. y sol.).2: De ep. y ev.(uno antiquor).3: sol.y fer.pre.y pro.; co.gl.cr. e ite missa est; de la pax Domini y la bendición pontifical. 4: sol.ali, y antiguo lec.; del capitulum, y horas in., vers. y lam (dos). 5: Del ecce ligum y al.sabs; de la passio (Cristo: p.Luigi Dolci; sinagoga, don Giovanni-Battista Genesio). 6: del exultet. Coro del seminario de Fossano, cantor.p.Giovanni Rossi.
4.- Gregorian Chant (LOL, OL 50209).-Tono ev. (Vos estis sal terrae),salmodia antifonal, y otras piezas. CARM, tx.A.R.
5.- Initiation au chant grégorien (SMmon., 30 S-515).-KG; introducción, línea melódica, ritmo musical y acento latino, vocalización, variedad del tempo, notas señaladas, ambiente modal y conclusión.
6.- Rythmique grégorienne (SBL, sin).-SBL, dir.dom Georges Mercure, autor del libro del mismo título.
7.- Les modes grégoriens. Le Protus et le Deuterus; le Tritus et le Tetrardus (D, 7.518A).-ARGA.
8.- Le chant grégorien (**“MTT, 47; 1968,l).- tx.Nanie Bridgman, Michel Huglo, M.de Veyre y Marc Vignal; al.pas (c. parafonistas de St-Jean-des-Matines, dir. Guillaume de Van +1949, interpretación mensuralista; y SOGA), SOGA (sec.pas., salve festa dies).
9.- Tenth-Century Liturgical Chant in proportional rythm. Masses for christmas day and easter sunday (NON, H-71348).- Schola Antiqua (hombres: Alexander Blachly, Jeffrey Gall, Patrick Mason; mujeres: Katharine Edmonds, Iris Hiskey, Imogen Howe, Dora Ohrenstein) dir. y tx. R.John Blackley. Mensuralista.
10.- Officium rythmicum Sancti Juvenalis [Biblioteca Capitular de Fosssano], sanctus et agnus dei. Chant grégorien au temps du Guillaume de Machault, XIVe siècle (EO, bodas de plata; STU 71143).-ed. y tx. Pietro Damilano; coj. “Guillaume Dufay”, dir. Arsène Bedois; grb.8, 1977, Villevieille (Gard). Mensuralista.
11.- Le chant du Thoronet. Splendeur du grégorien pour soliste dans la plus belle résonance romaine. Iegor Reznikoff (SM-37 30 1119): vr.gr.al.of.; salve en francés de base precist. y cist. Mensuralista.
B.-EL KYRIALE O LO COTIDIANO
a.La misa
12-18.- :Missa VIII (de angelis) cum Credo III in festis72 Missa VIII (de angelis) cum Credo III in festis duplicibus.- (**APFG, Bmi; 37112). BEMA; grb.12-4-1956; 2:Kyriale: ;Messe VIII de angelis (**D, 462.525).-SOGA; 3:Messe VIII de angelis (**SMcath., 45-K8).-RENN, dir.ab.Orhant, org.can.Legrand; 4:Mese des anges (SM, 35 30-511).-Con Christus vincit y ps.Laudate Dominum omnes gentes, Veni creator, Lauda Sion, Benedictus, Magnificat, Pange lingua, Attende Domine y Salve sol. ESTRU, tx.Michel Wackenheim. (Hay dos ediciones, con distintas portadas, una, en rojo, reproduce un manuscrito: otra, en azul, un friso escultórico de ángeles. La numeración es la misma, pero la primera se ha adscrito erróneamente a la serie mon,núm.11); 5 :Messa “de angelis”, Messa “Lux et origo” (ECO, 570).- c. probandi ben.San Giovanni de Parma, dir.dom G.Nocilli y dom G.Molinari; 6: Kyriale 1: Misas “de angelis”, “Lux et origo”, "Fons bonitatis”; Credos 1, 4 y 3 (SIG,1; PAX, 3 DL 1-303).-SI; 7:Misa de angelis, Misa de la Virgen, Kyrial hispano, Antífonas mariales (HX, HHS 10-411).-esc. y sch.VC.
19.- Gregorian Chant in a Village [Gyöngyöspata y Gyöngyös] Church (HU, SLPD 127 42).- mi.av.Rorate; ram: proc.vr. ant., hi.Gloria, laus et honor, int., ep. y trp. Triunphat Dei filius.- SH, dir. Janka Szendrei y László Dobszay (tx.de éste), cel. László Kuncz.
b.El oficio
20.- Psalmodie récitée (**D, 462-526).-se.fv;.Sagrado Corazón.- SOGA.
21-23.- 1: Vêpres et complies à l’abbaye de Solesmes (SM 43, 30 11 89).-tx.Maurice Zundel, SOCLA; 2: Sonntagsvesper in der Abtei María Laach (*PSAL, 25-081 065 PSB); 3: Komplet (**PSAL, 49-141 067 PSA).-grb.14-10-1967,HK.
24.- 1: Complies cisterciennes (SMmon, 4586.- Con la entrada de los monjes en el coro, Salve, ángelus. SF;
c).-.La bendición con el Santísimo
25-27.- 1: Canto gregoriano. Melodie gregoriane. 4, Eucaristía (**CC, 33-1005).- pange lingua y tantum ergo 1 y 2, ave verum, o salutaris hostia, adoro te devote. VR; 2: Les saluts du Saint -Sacrement (D, 7.519A).-Cantos de exposición y de reserva, y motetes usuales: ant. Christum Regem, O quam suavis est, Pax aeterna, Laudate Dominum, Venite adoremus eum, Sanctus, Gaude Dei Genitrix, Sub tuum, Beata Dei Genitrix; mot. Adoro te devote, Panis angelicus, O salutaris hostia, Tantum ergo (m.3 y 1); hi. Te laudamus, Te decet laus, O quam glorifica; trp. Ave verum, Inviolata; sec. Ecce panis; res.Homo quidam; com.Panis quem ego, Panem de caelo, Gustate, Cantate Domino. ARGA; 3: Benediction at Tyburn sung at Tyburn Convent by the Nuns, The Adorers of the Sacred Heart, O.S.B. (CCO 23).- O salutaris hostia, Adoro te devote, Tantum ergo, Adoremus in aeternum, Ave verum, let. mar; de ofo.nav (con lec. mat.), jus.vs. (con lam.) y pas.; cel. Michael Ware. TY.
C.-ANTOLOGÍAS
28.- Traditions chrétiennes, 2. Chant grégorien (**EY,2). TIU, grupo de novicios y monjes jóvenes: com. mrs. tp. Laetabitur; vers. In salicibus (del of. Super flumina). Se incluye [43] el “transitorium” ambr. (procesión de la comunión de los fieles) Declinant; y ant.Benedicat nos y “salutatio” Gratia Dei gal. EY; tx. dom Maur Cocheril.
29.- La journée monastique (SMmon, 30A-116).-De mat.nav. (ps.94) y lau.dom.(ps.50); proc.mar.pri.mi.; mi. Terribilis y vís.(hi.Urbs Jerusalem) ded.; cánt.com.Homo quidam; comp., ángelus. EC. Salve, ORV.
30.- Lesplus beaux chants grégoriens à Notre-Dame de Paris (FY 095).-miscelánea, de Ut queant laxis a Viri Galilaei; mt. dir.Jehan Revert, org.Pierre Cochereau (imp.al Gran Örgano); grb.5-1980 y 6-1981.
31.- Le chant grégorien du soliste (SM, 3011-95; 1983).-vr. (gr.res.al.of.), a base de cant. gal. y antiguos romanos.- dir., mz. y tx.: Marie-Claire Billecocq, mz-sop. Géneviève Krier-France, sop. Marie-Reine Walkowiak.
D.-EL AÑO LITÚRGICO
32-36.- 1: Gregorianischer Choral. Die Grossen Feste des Kirchenjahres: Proprium primae missae in Nativitate, [..] secundae, [..] tertiae, In epiphania Domini, Feria Sexta in passione et morte Domini, In Dominica Resurrectionis, In Ascensione Domini, In Dominica Pentecostes, In dedicatione ecclesiae, In Assumptione Beatae Mariae Virginis. (Archiv Produktion, 2565, 199-203).-k.gl.sc. y ag.4, l4 y 15; vs.del tr.Domine,exaudi orationem meam a la ant.Crucem tuam adoramus, con la pasión según San Juan.- tx.dir y Heinz Wildhagen. MSCH; 2: Das Kirchenjahr in Gregorianischen Chorälen (*OP, 3139).-Del int.2dom.av.Populus Sion al al. y sec.pen.; c.San Rombaut, de Malinas [seminaristas, jóvenes sacerdotes y escolanos], dir.can.Jul.Vyverman, tx.Paul Douliez.
37.- Gregorian Chant.Maria Einsiedeln (ATG, 2533 131).-sch.EIN, dir. y tx.dom Roman Banwart.- mi 1nav.Dominus dixit, epi.,pas. y asc (al.Ascendit Deus y Dominus in Sina).
38.- Messes “Gaudete” du 3er dimanche de l’avent, et “Laetare” du 4er dimanche de câreme (D, 174.080A).-resv.Ostende nobis; hi.Conditor alme siderum, Rorate caeli, k.17 (y 6 m.), sc. y ag.17.SOGA.
39.- Vêpres et salut du 1er dimanche de l’avent (RCI, 437).-Bd.:mot.Panis angelicus, Rorate caeli desuper, vers.or.Tantum ergo, vers.or.mot.Venite adoremus eum, Alma redemptoris mater,res.Aspiciens a longe. grb.2, 1976.SBL.
40-43.- 1: Premier, deuxième, troisième et quatrième dimanches de l’avent (**SM, 45-P, 1-4).-Mi.Ad te levavi (con ps.84), Populus Sion, Gaudete y Rorate.LI; 2: Messes de l’avent: Premiére et deuxiéme dimanches. Troisième et quatrième dimanches (D, 7.555 y 7.559; 1975 y 1977).-mi. del disco anterior, trp.Sanctissimus 8m., prosula Regnantem lm.; k.17,sc. y ag. 6 y 14.SOCLA.
44.- Les matines de Nöel (D, SKL 20 184).-Inv.vr.ant.res.sec.Laetabundus.SOGA.
45-46.- 1: Primae vesperae in Nativitate Domini Nostri Jesu Christi (APFGa; 13 005 AP).-Grb.6 y 7-11-1952; tx.del dr.BEMA;2: 2:Secundae vesperae in Nativitate Domini Nostri Iesu Christi. Ad compleorium (APFG, APM 14 110).-texto del dir.grb. 2-9-1957.BEMA.
47-49.- 1: Prima missa in Nativitate Domini Nostri Jesu Christi (APFGb, 198 153).-k.gl.sc.ag.9; mi.Dominus dixit ad me: or.ep.ev.or.super oblata, pr.dox, ite missa est 9.tx.del dir.; grb. 7 a 9-9-1959.BEMA; 2:Messe de minuit. Messe du jour (D, CCL 38000).-Mi.Dominus dixit ad me y Puer natus est nobis; ant.Ecce nomen Domini, sec.Ave Maria. SOGA; 3:Tertia missa in Nativitate Domini Nostri Jesu Christi (APFGb, SAPM 198 036).-k.altissimus, gl.2, sc. y ag.3. Completa como el núm.241; grb.9 y 10-9-1959. tx.del dir.BEMA.
50.- Dimanche dans l’octave de Noël (**SM, 45-96).-mi.Dum medium.LI.
51-53.-1: Épiphanie du Seigneur (**SM, 45-98).-mi.Ecce advenit. ESTR; 2:Epifanía (**D, SDGE 80338-9).-mi.Ecce advenit, k.1, gl.6, sc. y ag.7.SOGA; 3:Cantus gregorianus. Erscheinung des Herrn (*PSAL, 27-071 O65 PSB).-Mi.Ecce advenit; org. Erich Ackermann: “Preámbulo gregoriano”, interludio, Toccata, Kleine Ciaconna, y Canzona, de Georg Trexler (1957). cantores MAL.
54-55.- Deuxiéme et troisiéme dimanches après l’épiphanie (**SM, 45 P10).-mi.Omnis terra y Adorate Deum. ESTR.
56.- Messe de la Septuagésime (D, SXL 20.507).-k.11, or.ep.ev.cr.1.pr.sc.11 y ag.,pater noster, postcom.Benedicamus Domino 11. SOGA.
57.- Cantus gregorianus. Hochamt von Sonntag Sexagesima 26 Februar 1965 aus der Abtei Maria Laach (*PSAl, 18-260 265).-mi.Exsurge, k.16, or.pref.pater noster, postcom. c.y cantores, cel.dom Ambrosius Dohmes, org.dom Pius Merendino.MALW. rios del vs.SI.
58.- Le temps du carême. Premier et quatrième dimanches (SF1, Nantes; DAT, 2 500 SONY).-mi.Invocabit me y Laetare; Attende Domine 5m.,k.sc. y ag. 17, cr.1, ant.Salve; sc. y ag.15, pater noster mozárabe. De vís.4dom:resv.Scapulis, e hi.Audi benigne conditor. Coro gregoriano de Nantes; dir. Murice Tillie, tx.él mismo y el sulpiciano Clément Morin.
59.- Dimanche de la Passion (**SM, 45-P 19).-mi.Judica me. EC.
60-63.- 1: Solemnis palmarum processio in honorem Christi Regis (*APFGd, 13 041 AP).-Bd.y distribución de los ramos, ev., proc.-tx.del dir.grb.del 14 al 16-4-1956.BEMA; 2:Rameaux=2e dimanche de la passion (SM, 33-30).-Proc.,mi.Domine ne longe.LI; 3:Le dimanche des rameaux (D, 174.150A).-Proc.,campana, mi.Domine ne longe, res.Collegerunt. SOGA; 4: Gesänge am Palmsonntag (ATG, 2533 320).-vr.ant; hi.Gloria, laus; res.Ingrediente; mi.Domine, ne longe; tx. dom Rhabanus Erbacher. MSCH.
64.- Tenebrae factae sunt (*[44]SM, 25A-165).-vr.ant. y res.ti.jus,vs., y sabs.; lam.Quomodo sedet, Cogitavit Dominus y Recordare Domine-Jerusalem, Jerusalem. c. y st.LI.
65-67.- 1:Jeudi Saint (SM, 33-31).-mi.Nos autem gloriari, lavatorio de los pies, proc.con Pange lingua. LI; 2:In Cena Domini: de missa solemni vespertina (DGG, 139 169 SLPM).-int.Nos autem, gr. y of.de la mi; “de lotione pedum”, Ubi caritas et amor;”De solemni translatione ac repositione Sacramenti”, Pange lingua; cant.penitencial, Parce Domine, parce populo tuo;de cch.:hi.lau.Verbum supernum prodiens, sec.Lauda Sion.- c.:Capella papale de San Francisco, Asís; dir.y tx.padre maestro Alfonso del Ferraro, tx.; 3:Jeudi Saint: Messe et répons (D, 174.029).- mi.Nos autem; Ubi caritas; ti.:res.SOGA.
68.- Jeudi Saint et Vendredi Saint: Les répons des ténèbres (D, 174.029 y174.047A).-1.lam, res.,Vexilla regis. SOGA.
69-70.- 1: Vendredi Saint (D, SXL 20.506).-pasión según san Juan; improperios, Crucem tuam, hi.Pange lingua gloriosi praelium certaminis. SOGA; 2:Orationes solemnes et adoratio crucis in feria VI in parasceve (APFGb, 14034 APM).-resp.Tenebrae facta sunt.grb.2-4-1954.tx.del dir.BEMA.
71-73.- Liturgia paschalis. Vigilia paschalis ( Benedictione et praeconium; Promissio baptismalis et Missa solemnis). Missa in Dominica Resurrectionis (APFGb, 14104-6 APM).-grb. 27 y 28-6-1953 y 3 a 5-9-1957. tx.dir. y Bruno Stäblein.BEMA.
74.- Exsultet (**SM, 45-57).-diácono y coro, LI.
75-79.- 1: Pâques. Surrexit Dominus vere (SMmon,10; 30-583).-de vig., Lumen Christi, Exsultet, Sicut cervus; Vidi aquam, mi.Resurrexi (int.al.k.gl.); Surrexit Dominus vere, res. y ant.ofo.pas., ps.150, hi.Ad cenam agni providi. dir.dom Olivier Bossard, LI; 2:Pâques (D, CCL 38001).-mi.Resurrexi; del ofo: inv.Surrexit Dominus,hi.lau.Aurora lucis y vís.Ad cenam, vr.ant, Salve festa dies.SOGA; 3:Easter at Prinknash. The Mass of Easter Day (A Saint Paul Disc; sin;df.un monje de Prinknash; 1962). c.ben.; 4:Pâques (AMU, 30 1037, SM 37).-Salve festa dies, mi.Resurrexi, k.y gl.1; vís.-FONT; 5:Dimanche de Pâques (**SM, 45-P 20).-mi.Resurrexit. EC.
80.- 1: Pâques.Messe de Pâques, Messe de Quasimodo (SM 43, 30 1021).-pp.mi.Resurrexit y Quasimodo, ritmo Exsultemus; Salve festa dies. SOCLA, tx.dom Guéranger; 2:Dimanche de Quasimodo, 3er dimanche après pâques (D, SXL 20.512).-m.Quasimodo y Jubilate Deo:k.6 ali.; sec.Salve dies rerum gloria; de la vig.pas, al.Confitemini Domino y tr.Laudate Dominum. SOGA.
81.- 2me,4me & 5me dimanches après pâques (D, 173.988).-m.Misericordia Domini, Cantate Domino, Vocem jucunditatis; res.Christus resurgens.SOGA.
82.- Messe complète du 7me dimanche de pâques, Exaudi Domine (D, 7.554). AR.
83.- L‘Ascension du Seigneur (**SM, 45 P26).-m.Viri Galilaei.LAN.
84.- Dimanche après l’Ascension (**SM, 45 P27).-m.Exaudi Domine. LAPA.
85-92.- 1:Pentecôte. Fête- Dieu (D, CCL 38003).-k.3.gl.2.ant.Venite populi.SOGA; 2: Messe de la Pentecôte. Messe de la Fête-Dieu (FC 531).-m.Spiritus Domini y Cibavit eos. k.3.gl.2. SOCLA; 3:Pentecôte (AMU, Am 8408).-mi.:k.2, gl.sc.ag.3; de la vig.:int.Dum, sanctificatus, of.com.,hi. Beata nobis gaudia, ant.del ofo, Veni creator.FONT; 4:Pentecôte, Spiritus Domini (SMmon, 18; 30 717).-de mat.lau. mi. y vís.:hi.Iam Christus, ps.47 Magnus Dominus, benedictus, sec.Veni Sancte Spiritus, hi.Veni creator Spiritus. LI; 5:Missa in festo Pentecostes (APFGb, 14 303).-k.gl.sc.ag.3, cr.5.or.ep.ev.or super oblata, pr.dox. pater noster, pax Domini, ite missa est. grb.22 a 28-7-1962.cel.dom Aurelian Weiss.VAR; 6:O lux beatissima. Gregorianisches Hochamt zu Pfingsten (PSAl, 143-070 773 PET).-k.gl.ag.1, or.lec (dos).ev.or.super oblata, prex eucharistica, postcom.bd.-org.imp.Theodor Peine, praeludium, meditatio, interludium, toccata.HNV; 7:Dimanche de la Pentecôte (**SM, 45 P28).-mi. Spiritus Domini. LI; 8:Messe de la Pentecôte (**AMS, 12.001).-id. grb.4-1959.MONTC.
93.- Semaine de la Pentecôte (D, SXL 20 224A).-int.Deus dum egredereris y Repleatur; vr.:hi.al.ant.com; sec.Veni Sancte Spiritus, of.Emite Spiritum tuum. ARGA.
94.- Vêpres de la Sainte-Trinité. Salut du Saint Sacrement (D, 7545).-ant.Venite populi, Virgo Maria, Tu es pastor ovium, Te laudamus; tantum ergo. Org. Schwenkedel, dom Claude Gay: Praeludium pedaliter de J.P.Sweelink (1562-1621), interludio: fantasía décima del Arte de tañer fantasía (1566) de Tomás de Santa María, Chacona de Louis Couperin (1626-1666).SOCLA.
95-98.- 1: Fête-Dieu (AMU, MA 103-8 108).-mi.Cibavit eos; vr.euc.:hi.Pange lingua y Verbum supernum, ant.Venite populi, res.Homo quidam y Unus panis, sc.trp Ave verum. FONT; 2:Gregorian Chants for the Feast of Corpus Christi (LPR, sin).-Campanas; mi.Cibavit eos y vís.; Ubi caritas, ant.O quam suavis.SJA; 3:La Fête-Dieu à En-Calcat (SM, 30A-200).-mi.pof.del abad Cibavit eos, proc. y vís.-Org.dom Clément Jacob.EC; 4:Fête-Dieu (AGR, sin).-mi.Cibavit eos, hi.:Adoro te, Jesu dulcis memoria, tantum ergo; ant.O admirabile. dir.can.Jean Jeannetau, OZ.
99.- Messe du Sacré Coeur (*sin).-mi.Cogitationes cordis; k.ángeles, gl.cr.sc.5m.ag.6m.; hi.lau. Cor arca, resv.Ego dixi; Palestrina: hi.Jesu rex admirabilis y mot.Pars mea. SBL.
100-101.- 1: Les messes des dimanches après la Pentecôte. 3, 12 et 18 dimanches (D, SXL 20.218).-mi.Respice in me, Deus in adjutorium y Da pacem; resv.Inclina, hi.Aeterne rerum conditor. SOGA; 2:Quatrième et cinquième dimanches après la Pentecôte (**SM, 45 P32-3).-mi.Dominus illuminatio y Exaudi Domine. LAPA.
102.- Cristo Rey (**D, SDGE 80344-5).-mi.Dignus est agnus; ac.Christus vincit.SOGA.
E.-LOS SANTOS
103.- The Mass at Downham Market (CCO,CCI sin).-Mi.Gaudeamus de ss., completa, incluido el último evangelio. Grb. ese día, el año 1975, en esa pequeña parroquia de Norfolk. Mensaje del p.Baker, tx.Michael Davies.
104-105.- Todos los Santos (D, SDGE 80346-7).-la misma misa; resp.Vidi Dominum, ant.Sub altare Dei y O quam gloriosum.SOGA.
106.- Apôtres et martyrs (SM, 43 30 12.77).-int.Mihi autem y Judicant, com.Amen dico vobis y Ego vos elegi; vr.ant.lau. y vís., hi.Exsultet.-int.Justi epulentur , Salus autem y Sapientiam, com.Dico autem, Et si coram, Justorum animae y Laetabitur; vr.ant.lau.tp.,Vestri capilli y Gaudent in caelis; hi.Sanctorum meritis. SOCLA.
107.- Commun de plusieurs martyrs en dehors du temps pascal (D, 7.537).-mi.Intret, Sapientiam y Salus autem; ant.Gaudent in caelis, hi.Sanctorum meritis y Rex gloriose martyrum.SOCLA.
108.- Évêques et docteurs de l’Église (SM, 43, 30,13-27).-int.Statuit, Sacerdotes tui y Sacerdotes ejus, of.Inveni y Bonum est, vr.ant.lau.,hi.Iste confessor Domini.-int.In medio, Os justi, Lex Domini y Meditatio, al.Spiritus y Disposui, com.Tu mandasti, Quod dico,y Qui meditabitur; ant. O doctor optime; hi.Aeterne sol. SOCLA.
109.- Saint Pierre, Saint Jean Baptiste (D, 174.064A).-mi.Nunc scio vere (com.Tu es Petrus y Simon Johannis), hi.Aurea luce, Petrus beatus, ant.Tu es pastor, Hodie Simon Petrus.-mi.De ventre (int.vig.Ne timeas), hi.Ut queant laxis, O nimis felix, ant.Puer qui natus est. SOGA.
110.- Saint Michel (D, 174.164A).-mi.Benedicite Dominum; k.4ali.gl.ambr.sc.ag.13; res.Ascendit fumus; int.In excelso throno y Adorate Deum; ant.Dum sacrum, Stetit angelus, Dum praeliaretur, Archnagele Michael, Angeli Domini, Angeli archangeli, Factum est, Princeps gloriossisime, Laudemus Dominum, Sanctus; hi.Tibi Christe; Te Deum y Ave regina.ARGA.
111.- Saint Paul, Saint Jean [Évangeliste] (D, SXL 20.186A).-mi.Scio cui credidi, al.Magnus Sanctus Paulus y Sancte Paule, hi.Doctor egregie, ant.Vade Anania y Sancte Paule apostole.-mi.de San Juan Evangelista In medio, k.9, hi.Exsultet caelum laudibus y Ubi caritas et amor, ant.Congregavit nos in unum, Congregavit nos Christus, Diligamus nos invicem.-tx.J.G[45]. SOGA.
112.- Chant grégorien en l’honneur de Saint Jacques (SBL, 0582).-campanas; mi.Mihi autem; gl.4 in festis apostolorum, sc.8, ag.6; or.ev.pr.; inv.Regem apostolorum; hi.Aeterna Christi munera; res.Isti sunt.SBLA.
113.- Messe des Saints Joachim et Anne (IPG, 7561; 1978).-mi.Sapientiam; k.gl.sc.ag.10; lit. de la palabra y euc.;ac.Quia tuum est regnum.AR.
114-116.- 1:Grégorien à Montbenoît (MABE, CC 80 224).-mi.Gaudeamus, de San Benito, sec.Laeta dies; ant.mag. Santos Inocentes e hi.Salvete flores martyrum; Salve festa dies.MABE; 2:Chant grégorien en l’honneur de Saint Benoît (SBL, 0979).-mi.Gaudeamus; hi.Laudibus cives y Claris conjubila; ant.O coelestis norma, Exsultet omnium, Fuit vir , Gloriosus, Sanctus Benedictus, Sanctissime; cant.Benedictus.-org.dom Richard Gagné, lc.RB, Jean Deschamps. SBLA; 3:Chant grégorien et orgue: Saint Benoît (SM, 43, 30 977).-mi.Gaudeamus (sec.Laeta dies) y Os justi; lau.ant.Fuit vir, Beatus vir, Gloriosus, Erat vir Domini, Vir Domini; ant.de cant.Sanctissime, O coelestis norma; cánt.Hodie Santus Benedictus,-org.dom Claude Gay: Jean Langlais, J.S.Bach, Henri Dumont (1610-1684).SOCLA.
117.- Messes de Saint Benoît et Sainte Cécile (D, 174.066A).-mi.Gaudeamus con sec.; ant. O coelestis norma, hi.Inter aeterna.-mi.Loquebar, hi.Jesu corona virginum; ant. Est secretum, Virgo gloriosa y las de la consagración de las vírgenes; res.Regnum mundi.SOGA.
118.- Sainte Cécile (IPG, 7562; 1978).-mi.Loquebar, k. 7ali.; hi.Terrena; ant.Cantantibus organis, Valerianus, Caecilia, Triduanas, Est secretum; mag.sol.-org.dom Claude Gay: L.Rossi (Pasacalle en la menor), A.van den Kerchoven (Erbarm dich mein, O Herr Gott), an., D.Buxtehude y J.S.Bach.SOCLA.
119.- Messe de Saint Martin (SBL, 383).-mi.Statuit, k.gl.sc.ag.14lit.de la palabra y euc.; org.Titelouze, Buxtehude, Krieger. SBL.
120.- Saint Martin, Saint Laurent (D, 7.546).-mi.Statuit, cr.5; ant.Dixerunt discipuli, Domine, O virum, Oculis ac manibus, Martinus, O beatum virum, O beatum pontificem; hi.Martine, par apostolis.-mi.Confessio; k.gl.sc.ag.15; ant.Laurentius ingressus, Laurentius bonum opus, Adhaesit, Misit Dominus, Beatus Laurentius, In craticula, Levita Laurentius, Beatus Laurentius. AR.
F.-LAS ÁNIMAS BENDITAS
121.- Exequiarum ordo (**APFGc, 37139 EPA).-Libera me Domine, In paradisum; ant. Ego sum resurrectio et vita; benedictus.grb.13-4-1956.BEMA.
122.- La messe des morts, les funerailles (D, SXL 20 217).-campanas a clamor; mi.Requiem aeternam; Subvenite, Libera me, In paradisum, Ego sum, Memento mei, Qui Lazarum, Credo quod redemptor. SOGA.
123.- Messe des morts et office des défunts (SM, 43 30 1063).-mi; al.De profundis e In exitu; inv.; res.Credo, Memento, Ne recorderis, Libera ...de viis; Subvenite; ant.In paradisum, Chorus, Ego sum, Habitabit. SOCLA.
124.- Difuntos (SIG, 6; PAX, 3DL 6-314).-mi.; In paradisum, Qui Lazarum, Ne recorderis, Subvenite.SI.
125.- La liturgie des défunts, les funerailles (D, SXL 20.518A).-mi.k.6m.sc.ag.8m.; Subvenite, Libera me, In paradisum, Ego sum, Benedictus; ant. y vers. vís, ant.Omne. tx.J.G.ARGA.
126.- Messe des défunts (*SBL, sin).-Exsultabunt Domino, Subvenite; mi.; Libera me Domine, In paradisum, Ego sum.SBL.
127.- Prima missa in commemoratione omnium fidelium defunctorum (APFGc, 14002 APM).-mi.completa. grb.1-4-1956.BEMA.
128.- Requiem aeternam. Gregorianische Totenmesse (PSAL, 156-180 574 PET).-mi. con dos lc.,Libera me.- org.Günther Berger: impr:Toccatina infernale super “Domine Jesu Christe”, Intonatio con fuoco.HNV.
129.- Solemn Requiem Mass at Westminster Cathedral (SMS, SM 82).-mi. con canon; mot.Ave verum (Des Près), Cantate Domino (Hasler); cel.can.Francis Bartlett, 15-11-1975; c. y cantores; tx.Colin Mawby.
130-131.- Aus der Totenmesse (**GGH, 6-7).-mi., Subvenite, Libera me Domine, In paradisum. CLER.
G.-LA VIRGEN
132.- Laudes a la Madre de Dios ( PAX, 3DL 10.370).-Ave Maria (y Ave Maria of.), af., mag., Sub tuum praesidium, sec.Ave mundi spes, Flos virginum, Salve virgo florens; Maria, mater gratiae; Preces marianae: Ab hac familia tu propitia, Ave mater salvatoris, O virgo pulcherrima; Sancta Maria, te decus, O Maria, vitae via; Ave Mater.- Oblatas de Cristo Sacerdote, Madrid.
133.- Ave Maria (HM, B 5115; 1982).-vr.mar. de Repleatur os meum laude tua a Ave maris stella; vr.Gr. del inv.Venite exultemus al Te Deum.MUN.
134.- “A Marie, mère de Dieu” (KG 3; AR,ASE).-Ave maris stella, Salve; concepción y natividad: de al. Tota pulchra es a ant. Nativitas tua; anunciación: de la prosa Mittit ad Virginem a res.Gaude; maternidad: de hi.Virgo Dei Genitrix a res.Descendit; compasión: hi.Jam toto subitus; asunción: de ant.Virgo prudentissima a ant.Paradisi portae y ps.44.K.
135.- Die ältesten Marienproprien (CAL, 30 884).-mi.mar.av.Rorate caeli, k.alme pater ; int.Vultum tuum, k.cum jubilo, gl.9. de la fiesta del disco anterior, 1 de enero; vís.anu. grb.5 a 8-9-1988; tx.-del dir.STO.
136.- Mystères de Notre-Dame. Présence de Notre-Dame au monde (OZ, 2; CEP 153).-del int.ic.Venite, audite a la ant.2vís.asu.Hodie Maria Virgo; y de Vidi civitatem a Salve sol.OZ.
137-138.- 1:Les mystères du rosaire (D, SXL 20.225A).- Gozosos: del of.Ave Maria a la com.Fili quid fecisti; dolorosos, del res.In monte Oliveti al Stabat mater; gloriosos: del al.Lapis revolutus est a Ave regina caelorum.ARGA; 2:Le saint rosaire (MM, 3386-7).-Del mag.al Ave maris stella; bd.euc.; cant.en francés: Vous demandez que le rosaire; Nos prières, Sainte Madona; org.Henry Veysseyre, sin indicación de coro ni lugar.
139.- 1:Gesänge zu Marienfesten (APT, 2533 310; 1976).-pp.mi.ic.anu.asu.; af.- sch.”Francesco Coradini”, Arezzo; dir.Fosco Corti, tx.Bruno Stäblein; 2:Fêtes de Notre-dame (SM, 43 30 1081).-mi.Salve y Vultum; k.gl.9; af.sim y sol.SOCLA.
140-142.-1:Messe “Salve sancta parens” (**SM, 45-C 53).-EC; 2:Id. (**AMS, 12 002).-grb. 4, 1959. MONTC; 3:Id. (**SBL, sin).-SBLL.
143-145- 1:L’Immaculée Conception (**SM, 45 PS 52).-mi.Gaudens gaudebo.dir. dom David, SWF; 2:Id. (*SBL, sin).-id.; ord.Cum jubilo, cr.4; Regina caeli, Tota pulchra es. SBL; 3:La Inmaculada Concepción (**D, SDGE 80342-3).-id., sec.Ave mundi spes, hi.O gloriosa Domina.SOGA.
146.- Purification de la Sainte-Vierge; Notre-Dame des Sept Douleurs (D, 174.092).-mi.Suscepimus; ant.Lumen, Adorna; res.Obtulerunt; mi.Stabant juxta crucem, k.8al.ARGA.
147.- Messe de l’Anonciation; Messe de Saint Joseph (D, SXL 20.514).-mi.Vultum tuum, k.gl.sc.ag.9; mi. Justus ut palma, k.gl.sc.ag.12.-SOGA.
148-149.- 1:Ascension, Assomption (D, CCL 38002).-mi.Viri Galilaei; hi.Jesu nostra redemptio; ant.Aleluya,ps.Omnes gentes; hi.Optatis votis omnium.-mi.Signum magnum; ant.Virgo prudentissima, mag.sol; Paradisi portae, ps. Eructavit.SOGA;2:Id. (FC 530; MUR, 311; 1972).-id., ps.Omnes gentes plaudite manibus; res.Vidi speciosam. SOCLA.
150-153.- 1:15 Aôut. Messe solennelle et procession du voeu de Louis XIII (*SM, 25M-125).-mi., proc.,vís: Monstra te esse matrem, let.mar.; cánticos populares en francés.EC; 2:Missa in festo Assumptionis B.M.V. (APFGb; 198046 SAPM).-mi.Signum magnum, k.gl.sc.ag.9, cr.3; or.ep.ev.pr.or.super oblata, dox.pater noster; vers.com.Recordatus.- grb 10 a 16-3-1960. BEMA; 4:Chants de l’Assomption (AMU, AM 7306).- de mi.Signum y vís.-FONT.
154.- Cantus mariales (*SBL, sin).-sec.O mira caritas y Mittit ad Virginem, prosa Inviolata, ritmo Concordi laetitia, hi.Ave maris stella, ant. Sub tuum praesidium, al.Rosa vernans, Ave Maria y Salve, cánt. Sancta Maria; melodías de dom Pothier: Memorare, Resonet in laudibus y Salve mater misericordiae. SBL.
155.- Musique à l’abbaye de Hauterive (*KKK, FGL 25-4318).-Campanas; vr. de 1vís., mat., mi., se. (ps.122, Ad te levavi)., 2vís. y compl.; org.:Jean Pachebel, Magnificat (tonus peregrinus).grb. 20-5-1964 (bodas de plata, 1939-1964).; c. y sch.cist. dir.dom Stanislas Barbey, org.dom Jean Moll; tx.abd.Bernard Kaul.
CON POLIFONÍA
156.- Cathédrale de Saint-Malo. Grand’messe du 15 aôut (IRQ, 30 192; 1981).-Delalande: Regina caeli, In te Domine speravi; Dumont: sc.mi.Royale.-mt. Aleth, dir.Bernard Orhant; org.Henri Chesnais.
157.- Semana Santa en la Universidad Pontificia de Comillas (PAX, l3 DLC-381).-Gr.; Victoria, Prieto (n.1900): ps.23, res.In monte Oliveti, Una hora, Omnes amici mei, Sicut ovis, Sepulto Domino. gl.mi.pas.; Goicoechea, lam.Cogitavit, Christus factus est; Otaño (1880-1956): res. Velum templi.- sch.dir.José-Ignacio Prieto.
158.- Messe polyphonique au monastère “Stella Maris” [Haifa], Notre-Dame-du-Mont-Carmel (VG, MC 20166).-Campanas; Gr.:int.Quam pulchri sunt, pater noster, al.com.-Stadler: Ecce sacerdos (entrada y salida del obispo), Perosi, Missa secunda pontificalis: k.gl.et incarnatus, sc.bc.ag.; Wambach, Prière.-dir. Gr., Cayetano Iriarte, O.C.D.; pol., Manuel Migueens, O.F.M.; org., Elías Friedman, O.C.D.: mc., Arcángel Rodríguez, O.C.D.
159-160.- Polyphonie grégorienne de dom Georges Mercure (1905-1993 (BML, 2; 1959).-kyriale añ., Christi Crucifixi ultima verba. MLM.
161-162.- 1.Grandes heures liturgiques à Notre-Dame de Paris (RCA, FY 001).-Campanas de la torre norte y bordón, carillón de las horas, pen.10-6-1973; O fili et filiae, Sancta et immaculata, mag., Te Deum, Tantum ergo, De profundis; prosa pas.ded. y pen.- mt.cs.y organistas, coj.”Contrepoint”.; grb. 16 y 18-6-1973, tx.Jean-Gabriel Gaussens. 2.La Semaine Sainte à Notre-Dame de Paris (RCA, FY 052).-Carillón; Gr., Victoria, Palestrina, J.S.Bach, Van Berchem, C.Mawby, Gelineau, O croix très sainte (antigua mel.vasca, arm.Doze-Lesbordes).-mt. y c.dir.Jehan Revert, org.de c., Jacques Marichal, grandes org.Pierre Cochereau; grb.2, 1977.
163.- Messe de la dédicace. Saint-Brieuc (SMcath., 33-49).-Campanas; mi.Terribilis: ord. Du Mont, gr.al.Métayer; sec. Jerusalem et Sion filiae (arm. Métayer).- orq. dir. Michel Drouart, c.dir.ab.Emmanuel Le Coat, org.Henri Métayer.
164-165.- 1.-Messe, Pange lingua. La Fête-Dieu, Polyphonie de Victoria (SMmon 22, 30 779).-Campanas., org:Pasacalle de Cabanilles; de mi.Cibavit eos, O sacrum, mag. Pange lingua, Salve, Virolai. 2. La Fête-Dieu au Montserrat (SM, 33-17). Polifonía de Victoria: mi. Vidi speciosam, mag.O sacrum convivium, Pange lingua moz., Salve a cinco voces. MONTI.
166- Gregorian and Polyphonic Chants from Medieval Hungary (HU, MGY 4-6; SLPX, 12050, 12169-70; 1980-1981).-de Inventor rutili a Regina caeli; de Domine ad adjuvandum a Humili prece (al.Sancte Rex Stephane, Ave beate Rex Stephane, Nicolai solemnia); de Salve Sancta Parens a Si bona suscepimus (sermón sobre el sepulcro en húngaro).SH.
167.- Tomás-Luis de Victoria: “Officium Hebdomadae Sanctae”(EO, HX; STU, 70863-5).-ram.js.vs.sabs.-sop.sor María-Begoña Martínez, at. sor María-Lourdes Gabilondo, trn.dom Francisco Lara, bj.dom Constancio del Álamo; lc. dom Pedro Alonso, Lara, Álamo, dom José-Luis Angulo, dom Baudilio López; st.pss.Lara (sinagoga) y dir (Jesús y cronista); ed.dom Felipe Fernández; tx.el dir, Álamo y Roberto Pla.SIL.
168.- Musik aus der Jesuiten-Kirche, Solothurn (KKK, FGLS 30-4704).-int.Gaudeamus omnes in Domino; J.F.Dandrieu, J.Pachelbel, H.Distler.-sch.cath., dir.Josef Graf; Cäcilienverein Solothurn, dir.Albert Jenny; org.Hanni Widmer, vl.Urs Joseph y Rita Flury.
169-170.- Mozart [y cantos del celebrante]: Requiem (AP, APM 13111-2).-Missa quotidiana pro defunctis.-orq.sinf.de Viena ,dir.Eugen Jochum; c.Staatsoper, dir.Richard Rossmayer; org.Alois Forer; sop.Irmgard Seefried, at.Gertrude Pitzinger, trn.Richard Holm, bj.Kim Borg.-celebrada en la catedral de Viena en el aniversario de la muerte del autor, cel.mons. Penall.-tx.Alfred Einstein.
CORAM POPULO
171-172.- L’office paroissial au Mesnil-Saint-Loup (sin, 1973).- Primeras comuniones: mi.vís.renovación de las promesas del bautismo, consagración a la Virgen, compl.
173.- Ciociaria, una terra di antichi silenzi (ed.Ettore de Carolis; Ricordi, SMRL 6084).-Disco muy cuidado, evocación de los vivos y de los muertos de esa tierra. Uno de los intérpretes es Florio del Signore, “autor de música de iglesia, que en el lecho de muerte, a los veintisiete años [1930] cantó el último canto gregoriano”.
OTRAS MONODIAS
174-179.- I canti del sacerdote e dei ministri secondo il rito ambrosiano (**ECO, 2037-9 y 2073).-1: Tono de lección y epístola, tono de evangelio. 2:Pasión, deposición y oración; prefacio, pater noster y libera nos. 3: Lecciones del “Éxodo” y pasión, preconio pascual. 4: Canto de la parte central del canon para la concelebración, variaciones del canto del canon para la concelebración vespertina del jueves santo.- mons. E.Moneta Caglio.
178-181.- 1.Hispaniae Musica. Altspanische Liturgie (APT, 198 459).-Misa mozárabe y melodías litúrgicas.-grb.los dos del 7 al 12.10-1968. tx.del dir.- 2. Santo Domingo de Silos (APT, 2533 163).-”prolegendum, lauda, preces, nomina offerentium, illatio, ad confractionem panis” kyriale, lam.etc.-tx.Bruno Stäblein. SIL; 3: El canto mozárabe (MHME, MEC 1009).- vr.del al.Benedictus a Gustate et videte.as.José María Llorens, tx.dom Germán Prado.c.Antics Escolans de Montserrat, dir.Leo Massó York; dir.Noah Greenberg; 4: Códice Calixtino. Antifonario mozárabe (MAE, 4; HX, HH 4).-del res.O adjutor omnium al cant.Dum pater familias; lam. antf. de Silos, gl.antf.de León.-tx.Roberto Pla; st.cantor de Silos, SIL.
182.- Música en Toledo (PH, 844 177 PY).-mi.moz[46].apud p.González Barrón.-c.seminario de Toledo y Colegio de Infantes, dir.p.Alfonso María Frechel.tx.Ricardo Fernandez de la Torre.
183.- Hildegard von Bingen: Ordo virtutum (HM, WDR LC 0761).-Sequentia, coj. para la música medieval, dir.Barbara Thornton, Carmen-Renata Köper y William Mockridge.
LAS POLIFONÍAS DERIVADAS
184-185.- l. Messa corsa in Russiu. Polyphonies sacrées traditionnelles de Corse (ed.Félix Quilici; ADES, 10.007).-”Messe des vivants [int.of.com.kyriale], messe des défunts [Dies irae, of.com.kyriale, Libera me].-Charles Rocchi y otros cantores, tx.mons.Anghjulu Giudicelli.-2.Religious Music of Oral Tradition from Russiu, Corsica (ed.misión Alain Daniélou, con ab.Suzzoni y H.L.de La Grange; PH, UN xiii,1; 6586 033).-mi.Salve sancta parens y Requiem aeternam; O salutaris hostia, Laudate Dominum omnes gentes, cant.corso en italiano, Dio vi salve Regina.-c.Cantarini di Russiu, tx.Jacques Chailley.
186.- Missa Luba (**PH, 428 138 PE).-kyriale.- c.Les Troubadours du roi Baudoin, Kamina, Congo Belga, dir. Guido Haazen, O.F.M.
187.- Abbé Pierre-Michel Pango:Messe des Lagunes (**FF; sin).- kyriale.-c.sem. Anyama, cg.Notre.Dame d’Abidjan; dir.y tams.tams, el autor, fl.Étienne Dehambre; olifante, vecinos de Agran.
188.- Misa Bantú (**FG, 421-988PE).-k.gl.cr.arr.sor Lucrecia; c.Hermanas Blancas de Katana, Congo.
189.- Abbé Robert Wedraogho: Messe des Savanes (*PH; B,76.079R).-kyriale, bd.con el Santísimo.-c.africano a cuatro voces del seminario menor de Pabré, Alto Volta; dir.el autor; tb. y tam-tam.
190.- Maurice Durufle (1902-1986): Messe “Cum jubilo” para barítono solo, coro de barítonos, orquesta y órgano, Quatre motets des thèmes grégoriens pous choeurs a capella, op.10: Ubi caritas, Tota pulchra es, Tu es Petrus, Tantum ergo (EO, Stu 70502[47]).-ORTF dir.el autor, tx.Norbert Dufourcq.
191-192 Perosi (1872-1956): 1. Missa prima pontificalis; 2. Missa secunda pontificalis (CC, 3308-9).-las dos “a tre voci dispari ed organo”; grb.San Anselmo y Santa Francisca Romana de Roma. VR, sts.P.Besma, F.Viola y F.Tasin.
EL INSTRUMENTO REY
193.- Francisco Correa de Arauxo (1575-1663) en el órgano de la catedral de Segovia, siglo XVII (CMAE, 9; HX, HHS14; 1972).-Clemente Terni (y tx.) al org.del lado de la epístola; Seis tientos y Tres glosas 69 sobre el canto llano de la Inmaculada Concepción; vr.
194.- Maurice Duruflé: Pièces pour orgue (EO, Ste 50081).-Preludio, adagio y coral variada sobre el “Veni creator” op.1 con versículos gregorianos cantados, vr: el autor y Marie-Madeleine Duruflé-Chevalier a los org.Beuchet-Debierre de Saint-Étienne-du-Mont de París y a los org.González cath.de Soissons; tx.Norbert Dufourccq.
195-196.- Orgues de Castille: l.Villasandino [Nuestra Señora de la Asunción], Melgar de Fernamental [id.]; 2. Paredes de Nava [Santa María y Santa Eulalia] (HM, 1.208-9).-Francis Chapelet; anónimos del XVIII, Correa de Arauxo (Canto llano de la Inmaculada Concepción con sus glosas), Miguel López, Frescobaldi, Jean-François Dandrieux, Cabezón, François Roberday, Antonio Mestres, Casanovas; tx.Daniel Birouste.
LAS IGLESIAS ORIENTALES
197-198.- l. Chants des églises orientales (HM, HMO 30.628).-De los ritos caldeo, sirio, armenio, maronita y bizantino (griego, rumano, y ruso).-bj.Mario Haniotis, sop.Iris Bulbulian y Francine Janin; TRAPO; 2. Hymnes à la Vierge (*Id., 25.102 A).- Los mismos ritos, coral y sopranos; tx.Trajan Popesco.
1. Rito etiópico
199-200.- Ethiopie.Liturgie de l’église chrétienne orthodoxe Ethiopienne (HM; ORF,558-9; 1980).-mi.: Pre-anáfora, y anáfora de San Gregorio 2; grb.1969 ( y tx.) por Jean Jenkins (sin más detalles).
201.- Ethiopie (**MTT, 52; 6, 1970).-Cantos de los sacerdotes de la deptera, con tambor, en la iglesia; tx.Hans Helfritz.
202.- Christi Geburt in der Liturgie der Äthiopier (*CHR; CLP 73 327).-Preparación, bendición del pan y del vino, cánticos trinitarios y angélicos, evangelio, sanctus, padrenuestro, elevación, canto final e himno de navidad; c.Pontificio Colegio Etiópico de la Ciudad del Vaticano dir. (y celebrante, asistido por Woldeghiorghis Ijdeggo) Augustinus da Hebo; tx.H.B.
2. Rito copto
203.- Coptic Music (FK, FR 8960; 1960).-Selecciones de la misa; P.Morkos y sem., ig.de Matay, Egipto Medio; tx.Aziz S.Atiya.
3. Rito armenio
204.- The Armenian Mass=Badarak (WM, W 9608).-The Cosmopolitan Chorale dir.Florence Mardirosian, Nueva York; sts. y septeto de sop. y at.
4. Rito maronita
205.- CLEO: Noëls maronites (SM, 30 11.69).-Campanas del monasterio de San Antonio de Qozhaya; c.Universidad del Espíritu Santo de Kaslik (Líbano), dir.P.Luis Hage y Yossef Tannous, sts.vc.in.
5. Rito bizantino
a).-en griego
206-298.- Easter on Mount Athos (AP, 2533: 413, 443 y 446; 1978).-Campanas, noche pascual, vs. y sabs., vís.dom.; c.mon.Xenophontos abd.Alexios.
209.- La Semaine Sainte en Grèce (CHM, LDX-A 8352).-hi.:c.cath.Sainte-Trinité de París, st.Nicolaos Gregoriadis; ev.:arch.Dyonissios Bairaktaris, arc.Athanassios Tsoumaris.
210-211.- 1. Kyrigma. Chants traditionnelles des paroisses grecques catholiques (*Uni Disc, 25.105S).-de ljc; c.St-Julien-le-Pauvre de París, di.Gabriel Henry; tx.arch.Joseph Nasrallah y François Coudreau; 2. Vendredi Saint (=Epitaphios) à Saint-Julien-le-Pauvre (*SM, 35-59).-tx.id. y S.M.Robreau; TRAPO.
b).-en rumano
212- Liturgie roumane de Saint Jean Chrysostome (SM, 33-52).-TRAPO.
c)-en eslavo
213-214.- 1:Divine liturgie orthodoxe au monastère de la Trinité Saint-Serge à Zagorsk (CHM, LDX 78691-2).-pas.pen (con mat.), asu.; ljc., fiesta de San Sergio de Radoneje; campanas.-c.laura (=mon.) y ACAM dir.arch.Nikolaï Vassilievitch Matfei; tx.N.S.; 2: Pontifikalamt, Zagorsk (AP, 2533 451; 1980).-grb.mon.ss.1979, tx.P.D.; 3:Russiches Pontifikalamt (SW, AMS 2580).-KNE,STH,ROM, cel.dom Irenäus Totzke y dom Theodosius Hanick de Niederalteich y Chevetogne, di.dom Gabriel Bunge de Chevetogne; tx.Johann von Gardner; 4:Divine liturgie orthodoxe à Leningrad (CHM, LDX 78693-4; 1977).-nav., presentación, entrada en Jerusalén, pss., car., semana santa, pen.;c.de la diócesis y c.mixto cath.de la Trinidad en la laura Alejandro Nevski dir.Pavel Guerassimov; tx.arzobispo Pitirim y arch.Matfei dir.c.Zagorsk.
215.- Russische Kloster-Vesper (SW, ASMS 64; 1964).-CHE dir. dom Philippe Baer; tx.Johann v.Gardner.
216.- Mariae Himmelfahrt in der Ostkirche (*HM, 25 130).-CHEB.
Ab Oriente et Occidente
217.- Weihnachten im Heiligen Land. Altchristliche Liturgien aus dem Jerusalem der Gegenwart (AP, 198 421).-campanas de Belén, mi.latina: int. al.com. (c.Hermanas de Sion, dir.sor Maroussia); griega católica : Négalynarion, ep. (hombres y niños con el arch.Nathanael Shahadé y st.Nicolás); griega ortodoxa: ev. 1º y 3º modo (c.sem.arch.Cesarius); rito etiópico:hi.de San Yared, ev., hoy es la alegría (st.Marguéta Amda Michaél y monjes, con sistro y tambor, patriarca Anba Joseph); armenio: hi.mar.ant (sem.patriarcal de Jerusalén dir.Sahag Kalaydjan), copto: hi.Trinidad, ev.lc en árabe del patriarca Basilio (niños y hombres con campanas y triángulo), sirio:al.ev.(cel.Abuna Ya’aqub y c.), maronita: sc.ps.42. (mons.Jacques Ra’d, c. y st.Étienne Kuri).
218.- Easter Ceremonies in Jerusalem (FK, FR 6951; 1957).-Rito griego ortodoxo: campanas, lavatorio de los pies; católico latino: bendición del fuego, misa pontifical; en la iglesia caldea; etiópico: procesión: viacrucis; cántico pascual episcopal; oratorio de la pasión luterano; tx.H.Gaster.
219.- Yugoslavie de tous les temps (*HM, HMO 25 307).-mot. Quam pulchra es, del franciscano croata Ivan Lukacic (n.1574; Sacrae cantiones, Venecia, 1720); Versículo espiritual 4 (=dox.ps.150), del servio Marko Tajcevic (n.1900).-c.”Joza Vlahovic” de Zegreb dir.Emil Cossetto, cv.Sylvanie Billier; grb.ig.alta de Vaison la Romaine (Provenza).
La piedad judía
220.- Music of the Spanish and Portuguese Synagogue (ed.John Levy; FK, FR 8961; 1960).-Sábado y año nuevo; grb.sinagoga Bevis Marks de Londres.
221.- Ceremonial Music of the Synagogue (CIA, EMI, 33CX 1418).-bj.Emile Kacmann, c.org.; Yom Kippur, boda, sábado y días santos.
--------------------------------------------------------
SIGLAS[48]
ab abate
AB Albatros
abd abad
ac aclamaciones
ACAM c.Academia Eclesiástica de Moscú
achi archidiácono
af las cuatro antífonas finales de la Virgen: Salve Regina, Alma redemptoris mater, Ave regina
caelorum, Regina caeli
ag agnus dei
AG Argo
AGR Agorila, éditions musicales; Bayona
AK Quatuor Kedroff
al aleluya
alb “album sonoro de monasterios y catedrales”, serie de PAX
ALH Alhambra
ali ad libitum
ambr ambrosiano
AMBR The Ambrosian Singers, dir.John McCarthy
amn armonio
AMO Atrium Musicae, dir.José-Luis Ochoa de Olza
AMOP “ “ “ Gregorio Paniagua
AMS Lumen, Archives sonores de la musique sacrée; dir.ab.Carl de Nys, París
AMSD id.11.Documents
AMU Art et musique
an anónimo
ANG Angelicum
ANG Orq. Angelicum de Milán
ANR mt.cath.de Angers, dir.can.Poirier
ant antífona
antf antifonario
anu anunciación
añ año litúrgico
ap apóstoles
AP Archiv Produktion
APFG [DGG]ArchivProduktion.1,Forschungsbereich.Gregorianik:a.oficio; b,misa;
c, entierro; d,varia
c, entierro; d,varia
APT AP. Die Tradition der gregorianischen Chorals
AR ARION
AR Argentan, Notre-Dame, bena; véase ARGA
ARBA c.ig.armenia de París, dir.Ara Bartevian, sop.Iris Bulbulian, org.Marie-Louise Girod
arc arcipreste
arch archimandrita
ARGA Argentan, Notre Dame; dir.dom Joseph Gajard
arm armonización
arp arpa
arr arreglo
as asesoramiento
Asc Ascensión
ASE colección dirigida por Ariane Segal
asu Asunción, Virgen de Agosto
at alto
ATG Archiv Produktion. La tradición del canto gregoriano
AUV Auvidis
av Adviento
AXA Brunswick, Nueva York
AW Das Alte Werk
AY Abbey Records; Eynsham, Oxford
BB c.basílica de Beaune, dir.Jean-François Samson
bc benedictus
bd bendición
BE Belter
BEMA Beuron, St.Martín,ben.; dir.dom Maurus Pfaff
ben benedictinos
bena benedictinas
BH Bec-Hellouin, ben y bena
bj bajo
BK Balkanton
br barítono
BRES c.rad.Wroclaw, dir.Edmund Rajdasz
BRI Bricquebec, cist.
BUS Busto Arsizio, franciscanos; dir.Filippo Cavalleri e Illuminato Colombo; tx.Carl de Nys
BUSV id.; tx.Luigi Rossi
c coro; seguido de fecha, circa
can canónigo
cant cántico
car cuaresma
CARM Londres, priorato carmelita; dir.John McCarthy
cath catedral
cath cathédrales, serie de SM
CAU Collegium Aureum
cbj contrabajo
CC Casimiri-Capra, edizioni musicali; Roma
Cch Corpus Christi
CCO Coimbra Recordings, Londres
cel celebrante
cen ceniza
CEP Cepedic
cg colegio
CG Calig, Munich
CGMPF “Cantos gregorianos de la misa para uso de los fieles”,Montserrat
CHAR c.Saint-Nicolas du Chardonnet, París; dir.Gr.André Butet, org.Patrice Holiner, arp. Ghislaine
Viaudey, vo. Jacques Svec
Viaudey, vo. Jacques Svec
CHARM id., sin arpa ni violón
CHARME Chants liturgiques de l’église arménienne apostolique
CHE Chevetogne, ben
CHEB “ dir.dom Grégoire Bainbridge
CHEV Schola cantorum del Gran Escolasticado Espiritano, Chevilly-Laure; dir.Lucien Deiss
CHM Le Chant du Monde
CHR Christophorus, Schallplatten; Friburgo de Brisgovia
CIA Columbia
cir circuncisión
cist monjes cistercienses
cista monjas cistercienses
CLEO Chants liturgiques des églises orientales
CLER Clervaux, Saint-Maurice et Saint- Maur; ben; tx. fr. B.Brockbernd
cm cámara
cma capella a musica
CMAE Colección de música antigua española, ed.Roberto Pla
cmu coro de muchachos
cmua coro de muchachas
cn coro de niños
CND Club National du Disque
CNT coro de niños de Tolz
co común
coj conjunto
coji “ instrumental
cojv “ vocal
cojvi “ “ e instrumental
com communio
comp completas
con conservatorio
conf confesor
CORL c.cath.rusa ortodoxa de Londres, dir.arc.Michael Fortounatto
CORP c.cath.San Alejandro Nevsky de París dir.Eugène Evetz
CORPS “ dir.Piotr Spassky
COTE c. Concinnite, Lovaina; dir.y tx.Karel Aerts.
cr credo
cs coros
cta contralto
cv clavecín
cu cuarteto
CX Cîteaux, cist
D Decca
Da id., aristocrate
DECO Deller Consort, dir.Alfred Deller, Londres
DECOV id.,contratenores Alfred y Mark Deller, tenores Paul Elliot y John Buttrey, barítono Maurice
Bevan
Bevan
ded dedicación de las iglesias
DEL c.Michel-Richard Delalande
DEL Deller Recordings
DELL Deller Consort, Londres
df dibujo de la funda
DGG Deutsche Grammophon Gesellschaft
DH Deller Recordings, dir.Michel Huglo
di diácono
dif difuntos
dir director
DJ mt.cath.de Dijon.
DL Discolux. Editiones Epternacenses, Luxemburgo
dom domingo, dominica
dox doxología
DS Delysé Envoy, Recording Company, Londres
DU Dureco, Benelux
EC En-Calcat, ben
ECO ECO, casa musicale, Milán
ed editor científico
EG Edigsa
EIN Einsiedeln, ben
EM Ember Classics
EMI E.M.I. Records; Hayes, Middlesex
EO Erato
ep epístola
EPH c.masculino del Ejército Popular Húngaro
epi epifanía o reyes magos
esc escolanía
ESTR Estrasburgo, maîtrisse de la catedral, dir. Michel Wackenheim
ESTRK id., coro de seminaristas en la catedral, dir.ab.Kirchhoffer
ESTRS id., ”Psallette” gregoriana, dir.Benoît Neiss
ESTRU id.,sch.gregoriana de la Universidad, dir.Michel Wackenheim, org.Jean-Joseph Rosenblatt
euc piezas eucarísticas
EUF Eufoda
EUR Eurodisc
EUS Euro Sound
ev evangelio
ex final
exq exequias
EXS Explorer Series
EY “Encyclopédie des musiques sacrées”.4: Documents sonores”; (ed.Labergerie; París,1968)
f fiesta
FAT Festival des Arts Traditionnels, Rennes
FC Festival classique
FEPO c.rusos de Féodor Potorjinski
fer ferial
fes festivo
FF Francivoire Films, Abidjan
FG Fonogram
fk folklórico
FK Folkways
fl flauta
FL Fonópolis
fm filarmónico
FO Fonit
FONT Fontgombault, ben
FOR Ensemble Venance Fortunat
fr hermano
fv fiestas de la Virgen
gal galicano
GAU Gaudeamus Music, Londres
GCH Gregorianischer Choral, serie de Archiv
GG Gregorianische Gesänge
GGH Gregorianische Gesänge, Hymnodia; serie de Clervaux
gl gloria in excelsis
Gr gregoriano
gr gradual
grb grabación, grabado
hi himno
HK Hl. Kreuz, Herstelle (Weser), bena; dir.dom Vitalis Steinruck
HL Heliodor
HM Harmonia Mundi
hmj hieromonje
HMU coj.”Hortus Musicus” de Tallinn, dir.Andres Moustonen
HNV Schola cantorum St.Godehard, Hannover; dir.Peter Kaufhold, cel.dom Martín Uhlenbrock, Gerleve ben
HOF c.Hofburgkapelle, Viena; dir.Josef Schabasser
HU Hungaraton
HX Hispavox
ic Inmaculada Concepción
ig iglesia
IGM c. de la Iglesia de Moscú ’na Ordynke, dir.Nicholas V.Matveev
IK Ikon, catedral ortodoxa rusa de Londres
imp improvisación
in instrumental
ine principio
int introito
inv invitatorio
IPG Societé Française du Son
IRQ Kelein
JM Jalons de la Musique
JMS Jalons de la musique sacrée
ju jueves
jus jueves santo
JVD Les Joyaux de votre discothèque
JY Joyaux de la musique française
k kyrie eleison
K Kergonan, ben
KG “Le chant grégorien en l’abbaye de Kergonan”, dir. y tx.dom Louis Le Feuvre
KKK Aus schweizerischen Klöstern, Kathedralen und Kirchen; Fono-Gesellschaft, Lucerna
KNE c.sem.misionero “Spiritaner Knechtsfeden” dir.Joseph Wipper CSSP
lam lamentación
LAM orq.Concerts Lamoureux, París
LAN Manécanterie de Saint-Joseph de Lannion, dir.ab.Goasdoué
LAPA Paúles o lazaristas de París, dir.ab.Bihan
lau laudes
lc lectura
lec lección
let letanía
LI Ligugé, ben
lit liturgia
ljc “ de San Juan Crisóstomo
LOL L’Oiseau-Lyre
LPR The Liturgical Press
lt letra
lto lector
LY c.Institut Saint-Grégoire, Lyon (o Lyon-Saint-Étienne);
LYB id., dir, ab.Bouiller
m modo
MABE Musique pour une architecture; Manécanterie Ste.Madeleine de Besançon, dir.René Merillot
MAD Madrigalistas
MADR c. Madrigal, Budapest
MAE Música Antigua Española
mag magnificat
MAL María Laach, ben
MALW id., dir.dom Willibrord Hekenbach
MAM Mille ans de Musique
mar mariano
mat maitines
mc maestro de capilla
md monodia
MDY Melodiya, U.R.S.S.
mel melodía
MEM Mestres de l’escolanía de Montserrat
met metropolita
MGY Magyar Gregorian
MHME Monumentos históricos de la música española
mi misa
MLM Mont-Laurier, Preciosísima Sangre, bena; dir.dom Georges Mercure
MM Monde Melody
mon Monastères, serie de SM
mon monasterio
mons monseñor
MONT Montserrat, ben
MONTC id., dir.dom Odilón Cunill
MONTE id., dir.dom Gregori Estrada
MONTI id., dir.dom Irineu Segarra
mot motete
moz mozárabe
MP Music Parade, Cetra
mr mártir
mrc miércoles
mrs varios mártires
ms manuscrito, códice
mt maîtrise
MSCH Münsterschwarzach, ben; sch.dir.don Godehard Joppich
MTT Musique pour tous les temps, Saint-Michel-de-Provence
MTV-MRR Musiques traditionnelles vivantes-Musiques rituelles et religieuses
MU Murray Hill, Nueva York
MUN Capella Antiqua, y Choral Schola de Munich; dir. y tx. Konrad Ruhland
MUNS Id, sin texto
MUR Musidisc Europa
mus música
MY Movieplay
mz mezzo
MZE Musik und ihre Zeit
mzs mezzo-soprano
n nacido
nat nacimiento de la Virgen
nav navidad
NEV c.cath.Alexander Nevsky de Sofía, dir.Angel Konstantinov
NON Nonesuch
nt nocturno
of ofertorio
ofo oficio
or oratio ord ordinario
org órgano
orp “ positivo
orq orquesta, orquestación
orqf “ filármonica
orqs “ sinfónica
orqt “ de cámara
ort oratorio
ORV Orval, cist
OSB Orquesta Sinfónica de Budapest
OZ Ozon, bena (=colección Les Haut Lieux”)
p piano
par parroquia
pas pascua de resurrección
PCA Pro Cantione Antiqua, Londres; dir.Bruno Turner
PCR c.Pontificio Colegio Ruso (=Russicum) de Roma dir.Ludwig Pichler S.J.
pdi protodiácono
pen “ “ pentecostés
PH Philips
pm prima
po pontifical
PO Polydor
POB Poblet, cist
pof pontifice
pol polifonía, polifónico
pop popular
pp propio
PPH Parlophone
pr prefacio
pre preludio
pri antes de
pro profecía
proc procesión, procesional
ps salmo
PS Prodisc, Estras
PSA Psallite
psm salmodia
pss pasión
pt después de
PTM Pathe Marconi
pur purificación de la Virgen
PY Polydor
Q Qualiton
qui quincuagésima
qt quinteto
rad radio
ram domingo de ramos
RAN Randol, ben
RAT catedral de Ratisbona, dir.Hans Schrems
RCI Radio Canadá Internacional
REI St.Hildegard, Rüdesheim-Eibingen (Rheingau), bena
REM Disques Rem, Lyon; dir.Jacques Guillaubez
RENN mt.cath.de Rennes
res responsorio
resv “ breve
ROCM Russian Orthodox Church Music
ROM c.oriental Romanos de Essen,dir. Winfried Pentek
ros rosario
rt radio-televisión
s siglo
sab sábado
sabs “ santo
SAK Schola Antiqua, dir.y tx.R.John Blackley
SBL Saint-Benoît-sur-Lac, ben
SBLA id., dir.dom André Saint-Cyr
SBLL id.,dir.dom Édouard Lemieux
SBLM id., dir.dom Georges Mercure
sc sanctus
sch schola
SDNM Society for the Dissemination of National Music
se sexta
sec secuencia
sem seminario, seminaristas
sep septuagésima
sex sexagésima
SF Sept-Fons, Notre Dame;cist
SH Schola Hungarica; dir.Lászlò Dobszay, mc.Janka Szendrei
SI Silos, Santo Domingo; ben
SIG id.,Canto Gregoriano, serie
SIL SI, dir.dom Ismael Fernández de la Cuesta
sim simple
sin sin indicaciones
sinf sinfónica, sinfonía
SJ Coral Sant Jordi
SJA Saint John’s Abbey, Collegeville; dir.dom Gerard Farrell
SJD c, San Juan Damasceno para la liturgia oriental de Essen dir.Karl Linke
SM SM, Studio; París
SMS Sound New Studies, Londres
SO Solesmes, Saint Pierre; ben
SOGA id., dir. dom Joseph Gajard
SOCLA id.,dir.dom Jean Claire
sol solemne
sop soprano
ss Todos los Santos
SSP coj.Instituto e ig.San Sergio de París dir.Nicolas Ossorguine
st solista
STE c.Stéphane Caillat
STH esc.St.Elisabeth de Essen, dir.Theo Schäfer
STO Schola de St.Ottilien, ben; dir. dom Johannes Berchmans Göschl
sts solistas
SW Schwann
SWF Saint Wandrille, Fontenelle; ben
TAR Trésors de la liturgie arménienne
tb tambor
tc cuatro témporas, témporas
TDM Thèmes de drames liturgiques
te tercia
TF Telefunken
TG Tangent
THO c.abadía de St.Thomas (no localizada, Estados Unidos); dir.fr.Mourey, org.Herbert Tachezi
ti tinieblas
TI Timadeuc, cist
tp tiempo pascual
tpr trompeta
tr tracto
TRAPO coj.vc.Trajano Popesco, dir.él mismo
trb tambor
trn tenor
trp tropo
tx texto explicativo del disco
TV Turnabout Records, Londres
TY Adoradoras del Sagrado Corazón, bena, Tyburn; con
c.masculino dir.David Read
UD Uni Disc
VA Vergara, Barcelona
var variaciones
VAR Varensell, Unserer Lieben Frau, bena
vc vocal
VC Valle de los Caídos, ben; esc. y sch.
VCL Id., dir.dom Laurentino Saénz de Buruaga
VÉ Véga
vers versículo
vg viola de gamba
vi viernes
vig vigilia
vír vírgenes
vís vísperas
vit visitación
vl violoncelo
vn violín
vo violón
VO Vogue
vr varios
VR Coro Vallicellano de Roma; dir.A Sartori, org.G.Agostini
vs viernes santo
VSA La Voz de su Amo
VX Vox Productions, Nueva York
VZ San Giorgio Maggiore, Venecia, ben; sch.dir.dom.Pellegrino M.Ernetti
WAJ “Schola cantorum van her Ward-Institut”, Roermond; dir.Jos Lennards
WAK id., dir.Louis Krekelberg
WM Westminster
ZAM c. monástico de Zagorsk, dir. arch. (hmj.) Mateo
ZR Argo, Londres
[1]Donada al Conservatorio de Madrid, y en prensa su catálogo.
[2]Maqueta de Tapiero.
[3]Cfr., Eine Reise durch Glockeneuropa mit Kurt Kramer (Motete, Düsseldorf, 1997; CD 12311).
[5]Sendos discos dedicados a los monasterios de Einsiedeln (KKK, FGL, 25-4302), Engelberg (4304), la catedral de Friburgo (FGLS, 25-4324) y la Madonna del Sasso (25-4326) dieron una visión de toda la música sacra que allí se vivía, gregoriano y polifonía más usual.
[6]Filial de La Procure du Clergé.
[7]Naturalmente que las parroquias buscaban la simplificación casi siempre. Véase el elenco de la misa de ángeles: 12-8. Y el ejemplo húngaro: 19.
[8]98, rue de Richelieu.
[9]6 (1900,1); véase J-F.WEBER, The Lost Collection of Chant Cylinders, ARSC Journal 29 (1998, 2)..
[10]Uno de sus miembros más activos fue un benedictino anglicano de Nashdom, dom Anselm Hughes; puede verse su postura en torno a algunas críticas al “absolutismo” de Solesmes en su librito Septuagesima, publicado en 1959 por la misma entidad, pp.46-7.
[11]Véase el número 1 de la discografía que acompañamos. En lo sucesivo, los números en estas notas remitirán a la misma.
[12]Por lo que incluso la ponemos en duda. Ese mismo coro fue grabado por Parlophone en mayo de 1928.
[13]H.M.V.
[14]Acaba de publicarse una novela (ed.Picador; Londres, 2000), desarrollada entre Colorado y Nebraska, que tiene por argumento la crueldad de la vida americana suplantadora del espíritu por los valores materiales. Ha elegido el título de Plainsong. Su lema se refiere a éste, “el usado en la iglesia cristiana desde los tiempos primitivos, cualquier melodía sencilla y sin adornos, o aire”. El autor es Kent Haruf.
[15]Los primeros gregorianos de éstos parece son de 1927, grabados por Nicola Montani para la casa Víctor.
[16]A propósito de la terminología, tenemos a la vista un catálogo titulado Discos eléctricos Regal. Impresión viva-tonal (Noviembre de 1931). Era una filial de Columba Gramophon Company.
[17]Argumento ya de una literatura que llega a novela histórica. Estamos pensando en la novela de Nick Hornby, Alta fudelidad (Barcelona, 2000).
[18]197-216.
[19]217-8.
[20]Cfr.,Gregorian Chant: Early Recordings (Parnassus Records, PACD 96015-6: Woodstock, Nueva York, 1998); buen estudio, Cien años de canto gregoriano, de Jerome F.Weber; y Le chant grégorien retrouvé. Les premiers enregistrements du choeur de Solesmes en 1930. Direction: dom Joseph Gajard (Solesmes, 1994; CD, 12 14 09, SM 62; en 1952 fueron pasados a LP: RCA Víctor LCT 6011, y luego por La Voce del padrone y Schwann Music). A Weber debemos una exhaustiva obra titulada A Gregorian Chant Discography (2 tomos; Utica, Nueva York, 1990). Para los detalles de las referencias que siguen nos remitimos a este indiscutido autor. Dom Adélard Bouviliers había publicado otra discografía gregoriana en la revista The Caecilia, en 1935.
[21]193-6.
[22](1897-1962).
[23]Habían ya grabado mucha polifonía para La Voz de su Amo.
[24]The Sound of Music (VSA, EMI;CL 1453): música de Richard Rodgers y letra de Howard Lindsay y Oscar Hammerstein (según el libro de María-Augusta Trapp, The Trapp Family Singers); dir.Jerome Whyte (con Joe Layton y Robert Lowe).
[25]Éste vivió de 1873 a 1943. Uno de sus fundadores había sido el antes citado Bordes. La fidelidad solesmense del conjunto es indiscutida.
[26]Llamado Willian Devan cuando nació en los Estados Unidos hasta expatriarse.
[27]Ésta obra del musicólogo alemán Curt Sachs (1881-1959), creador también para Parlophone de la serie 200 Years of Music (el mismo año Percy Scholes daba a luz la Columbia History of Music by Ear and Eye).
[28]Descontada su intervención en el citado centenario de 1904.
[29]Offertoriale, sive Versus Offertorium (Tournai, 1935; reimp.Offertoriale Triplex; Solesmes, 1985).
[30]Ahí están los discos (1-7) contenidos en el apartado didáctico de nuestro elenco.
[31]156-70.
[32]187-193.
[33]8-11; y son de los últimos tiempos del vinilo.
[34]La fase siguiente, cuando ya no se grababa en y para la iglesia, ha de ser propicia al mensuralismo por ello mismo.
[35]No vamos a aludir al abolengo hebreo del gregoriano. Al final damos noticia de algunos discos litúrgicos judíos.
[36]Notemos la tradición corsa: 185-6.
[37]20.
[38]Notemos las antologías elencadas, 28-31; y la serie de discos marianos, 132-9. Ahora el criterio para asociar las piezas será ante todo meramente musicológico.
[39]60-63; para el resto del año litúrgico, 32-102.
[40]Por supuesto que el mismo caso es el del ambrosiano y el mozárabe. De la discografía anterior de estas otras monodias hemos dado sólo algunos ejemplos.
[41]Liturgie dominicaine, dir. André Gouzes, O.P. (homenaje a Thomas Patfoort, O.P.; Jade, 1994); “O spem miram”. Ufficio e messa per S.Domenico secondo il canto dell’Ordine dei Prdicatori, sec.XIII (Cantilena Antiqua, dir.Stefano Albarello; Symphonia, Bolonia, 1996).
[42]El subrayado indica un coro exclusivamente femenino; los dos, asteriscos el tamaño pequeño del disco, y una sterisco el tamaño mediano.
[43]En la cara B que corresponde a cantos no gregorianos.
[44] Existe en el formato mayor, Tenebrae. Semaine Sainte (SM, 30-575).
[45]Todos los textos de los discos por él dirigidos, aun no firmados, son de dom Gajard, y han sido recogidos en libro.
[46]El disco contiene además cantos sefardíes, un recital de vihuela y canciones del XVI.
[47]La segunda cara es profana.
[48]La negrita indica los coros y sus lugares; la cursiva las editoriales discográficas y sus colecciones.
No hay comentarios:
Publicar un comentario